De drang naar controverse
– Gebeurt er nog wat op straat? Ja, er gebeurt zelfs veel. Ons land wordt thans jaarlijks gegijzeld door een discussie over Zwarte Piet, de bondscoach moet coûte que coûte van Letland winnen en er wordt een Franse econoom het land binnengehaald alsof hij de democratisch gekozen opvolger van Sinterklaas is.
In de huidige patstelling lijkt routine de norm. Het herkauwen van oud nieuws en het terugblikken is aan de orde van de dag. Niemand lijkt het nog iets te deren dat er in Nederland nooit meer ergens over wordt nagedacht. Zelden worden alledaagse zaken nog in een breder perspectief geplaatst. Het moment is daar om te zeggen: Nederland is intellectueel failliet. Nog nooit is er op technologisch gebied meer mogelijk geweest dan op dit moment. Het ontbreekt ons echter aan een gedachte, een motief. Wat kunnen we met nieuwe vrijheden doen? Wat voor beperkingen leggen deze verworvenheden ons op? Nobody cares.
Ons land heeft meer dan ooit behoefte aan mensen die zich eens goed kwaad maken over de gang van zaken. Die nieuwsfeiten weten te relativeren of in een verrassend perspectief plaatsen. Paradoxaal genoeg bevindt zich juist daar een gat in de markt: worden onze intellectuelen soms doodgezwegen? Wie zijn ónze intellectuelen überhaupt?
De televisie is nog steeds een toonaangevend medium. Datgene wat ons bezighoudt komt op tv. Juist hier valt het totaal gebrek aan intellectuele diepgang op. Opiniemakers als Johan Derksen en Maarten van Rossem krijgen vrij baan om platgetreden paden nogmaals te verkennen. Weliswaar zijn dit televisiegenieke routiniers, helaas ontbeert hen een frisse of verrassende blik op de maatschappij. Ze gaan prat op hun eigen afgestomptheid. Deze visie werkt lamlendigheid in de hand: verbazing is uit den boze en alles met een afwijkende mening wordt geminacht. Wordt er neergekeken op intelligentie omwille van intelligentie? Volgens mij valt dit wel mee, alleen ontstaat er een besmuikte sfeer wanneer blijkt dat iemand met zijn eruditie te koop loopt. Daar moet verandering in komen.
Wat ons rest aan controverse en debat is een ouder wordende Mart Smeets die iets ongepasts zegt tegen Matthijs. Zelfs Jan Mulder is inmiddels uitgeweken naar België. Ik mis het conflict in de media, terwijl ik me niet kan voorstellen dat het niet door programma’s wordt opgezocht.
Vermijden onze intellectuelen het debat en ontzeggen ze de rest van de bevolking hun kennis? Het heeft meer nut om binnen het bereik te vergroten, de maatschappij meer diepte te bieden. Hier ligt in eerste instantie een taak voor ons publieke bestel. Daarnaast is het voor academici tijd om het strijdperk te betreden buiten het comfortabele pluche van de Letterenfaculteit. Onze samenleving heeft dringend behoefte aan een handvol intellectuelen die de lijnen uitzetten, het debat op het scherpst van de snede voeren en de twijfel terugbrengen in het steeds uniformer wordend medialandschap.
Het is tijd voor de publieke intellectuelen om hun plek op te eisen. Het liefst zou ik dit gepaard zien gaan met veel tumult, met een debat waar de vonken vanaf vliegen, met artikelen die Nederland dagenlang in hun greep houden. Wie zorgt er voor dat ons land niet onder curatele komt te staan en komt de boedel opeisen? Kortom: waar is de historicus van het volk?
Sjors Brouwers
Ben het net je eens, maar volgende keer wel graag verrassend ipv verassend. Komt intellectueel over.