De natie was sinds de Tweede Wereldoorlog een onderwerp waar historici liever aan voorbij gingen. Nationale identiteit was volgens een voetnoot van de Groningse historicus Ernst Kossmann als ‘een kwal op het strand’: een historicus mocht haar wel aandachtig bekijken maar kon er toch maar beter met een grote boog omheen lopen. Maar dat is niet meer! De 21e eeuw is definitief begonnen met een hernieuwde aandacht voor de natie. Het zijn vooral enkele jonge historici die elk met een andere benadering de natie in een nieuw licht proberen te bezien.
Drie recente publicaties illustreren de kentering:
Juni 2012 – Thierry Baudet, De aanval op de natiestaat (Uitgeverij Bert Bakker). € 15
In juni promoveerde de jonge historicus en rechtsfilosoof Thierry Baudet op dit spraakmakende boek. Het is een aanklacht tegen de ondermijning van de natiestaat, zoals Baudet die ziet in het supranationalisme (met name de EU) en het multiculturalisme. Ondanks (of dankzij) felle kritieken is het boek al toe aan de 8e druk. Na de zomer komt Baudet met een nieuw polemisch boek: Oikofobie (angst voor het eigene).
Maart 2013 – Ernest Renan, Wat is een natie?, vertaald, ingeleid en geduid door Coos Huijsen en Geerten Waling (Uitgeverij Elsevier). € 9,95
Een natie is een historisch gegroeid principe. Een natie is: samen terug kunnen kijken op een gedeeld verleden en bereid zijn om ook in de toekomst samen te leven. Aldus Renan in de beroemde lezing Qu’est-ce qu’une nation? (1882). De historici Huijsen en Waling (mede-oprichter van Jonge Historici Schrijven Geschiedenis) maakten een moderne vertaling en voorzagen die van een inleiding en een duiding. Met Renan in de hand houden zij een pragmatisch pleidooi voor een ‘verlicht patriottisme’. In debatten over de Europese Unie en immigratie staat een verstokt nationalisme tegenover een blind kosmopolitisme. De benadering van Renan biedt een gulden middenweg. Kortom, zoals Bas Heijne schrijft in zijn voorwoord: ‘Renan is weer actueel’.
Maart 2013 – Thijs Kleinpaste, Nederland als vervlogen droom (Uitgeverij Bert Bakker). € ? (verwacht: 15 maart)
Met dit debuut poogt Thijs Kleinpaste, geschiedenisstudent (UvA), publicist en politicus (D66 Amsterdam), een antwoord te formuleren op de aanval van Baudet op de aanval van de natiestaat. Een aanval op de aanval op de aanval, dus eigenlijk.
Volgens Kleinpaste is namelijk, ondanks de nieuwe belangstelling voor de natie, de uitholling van de natiestaat een feit. Kan Nederland opnieuw soeverein zijn? Of is Nederland voorgoed een vervlogen droom uit het verleden?
Debatten over deze boeken
12 maart – ‘Forza NL, de zin en onzin van de Nederlandse natie’ – Naar aanleiding van het verschijnen van Wat is een natie? debatteren politicus Martin Bosma (PVV), columnist René Cuperus (PvdA) en historicus Yoeri Albrecht met elkaar over De zin en onzin van de Nederlandse natie. Plaats: De Balie, Amsterdam (20.00 uur). Tickets.
14 maart – ‘Europa vs. Europa’ – Naar aanleiding van het verschijnen van Nederland als vervlogen droom gaat Thijs Kleinpaste in debat met Thierry Baudet. Plaats: De Balie, Amsterdam (20.30 uur). Tickets.