Arthur Weststeijn, Nederlanders in Rome
Prometheus, Amsterdam, 2017
ISBN: 9789035144781
€17,99
In februari 2015 kwam Nederland in een kwaad daglicht te staan in de Italiaanse media. Tijdens een voetbalwedstrijd tussen AS Roma en Feyenoord bleek een gedeelte van de Nederlandse supporters zich niet in bedwang te kunnen houden, tot het punt waar vuurwerk het veld op werd gegooid. Nadat de scheidsrechter besloot de wedstrijd te staken, bewoog een gedeelte van de Feyenoordsupporters zich naar het historische centrum van Rome, waar ze het rotzooi trappen voortzetten. Bij het aanbreken van de morgen werden de consequenties pijnlijk duidelijk: de Feyenoordsupporters hadden onherroepelijke schade toegebracht aan eeuwenoude publieke werken, waarvan de Barçaccia-fontein van Bernini op de Piazza di Spagna veruit de meest bekende, in de media, was.
Literaire reisgids
Historicus Arthur Weststeijn, destijds nog wonend in Rome en werkzaam aan het Koninklijk Nederlands Instituut aldaar (KNIR), was van dichtbij getuige van deze ontwikkelingen en moest zich wekenlang verontschuldigen tegenover de verontwaardigde Romeinen. Het voorval met de Feyenoordsupporters was tevens een nieuw contemporain voorbeeld van het vraagstuk waar hij al vaker zijn hoofd over had gebogen: de band tussen Nederlanders en de stad Rome. Wat trekt Nederlanders om naar Rome te gaan? En wat vinden zij van de stad die zij aantreffen – en andersom? Niet alleen putte Weststeijn inspiratie uit zijn eigen ervaringen met zijn woonplaats of de observaties van familie en vrienden die op bezoek kwamen, hij dook uiteraard ook de geschiedenis in. Het resultaat is de literaire reisgids Nederlanders in Rome.
Iedereen die ooit op locatie les heeft gehad van Weststeijn weet hoe gepassioneerd hij kan vertellen over zijn Rome. Aan dit boek kunnen zij hun hart ophalen en nieuwe ingewijden zullen, door Weststeijns innemende schrijfstijl, meteen enthousiast worden over de Eeuwige Stad. In Nederlanders in Rome neemt de auteur de lezer mee op een nieuwe ontdekkingstocht door Rome, langs onder andere het Forum Romanum, Villa Borghese en het Colosseum. Onderwijl verbindt hij op intrigerende manier die vele Romeinse attracties, waar we allemaal al bekend mee zijn, met de Nederlandse geschiedenis.
Uitwisselingen
De wandeling die Weststeijn met de lezer maakt is uitgestippeld aan de hand van de drijfveren die Nederlanders hebben bewogen richting de Eeuwige Stad. We beginnen bij station Termini, waar Weststeijn vertelt over de eerste indruk van toeristen wanneer ze daar per trein arriveren. Maar we maken ook kennis met de allereerste Nederlanders in Rome. Net buiten het station worden we door antieke grafstenen aan hen herinnerd: de Bataven die als lijfwachten gediend hebben onder keizer Nero aan het begin van de jaartelling. Als we de weg vervolgen, maken we een sprong naar de Renaissance, toen de populariteit van Rome nog meer toenam. Nederlandse kunstenaars en wetenschappers vertrokken toen naar Rome om meer kennis te vergaren over hun vakgebied. Anderen werden gelokt door de verhalen over de meer aardse geneugten die Rome te bieden had: de losbandigheid, de prostituees en de drank. De zoon van dichter P.C. Hooft hield met geheimschrift bij hoe hij zijn lusten botvierde op de hoeren van het Piazza Navona. Zijn vader kon daarentegen maar weinig bekoord worden door de stad. Tegelijkertijd stonden de Nederlanders bij de Romeinen bekend om hun barbaarse gedrag en om hun drankzucht.
Het geloof mag natuurlijk niet ontbreken. Al eeuwenlang is Rome om voor de hand liggende redenen de destinatie van pelgrims en andere gelovigen. Vlakbij het Vaticaan bevindt zich de Friese kerk, een blijvend testament van deze religieuze uitwisseling, tevens de oudste Nederlandse enclave in Rome. Maar Nederlanders trokken ook naar de stad om het machtsvertoon van de Romeinse machthebbers te aanschouwen. Weststeijn beschrijft zelfs een heuse vrijage tussen Nederland en Italië ten tijde van het bewind van Mussolini. De ultieme belichaming van die periode is het KNIR, waar hij jarenlang werkte, in 1933 gebouwd als pleisterplaats voor Nederlandse historici. De tocht door Rome komt tenslotte ten einde met de Nederlanders die – in tegenstelling tot menig lezer – de Eeuwige Stad nooit meer hebben verlaten en die daar dus ook hun graf hebben staan.
Terug naar Rome
Eigenlijk is er maar één groot nadeel aan Weststeijns werk. Tijdens het lezen krijg je meteen het gevoel dat je terug moet gaan naar Rome. Zelfs als je de stad net zo goed kent als Weststeijn wekt zijn schrijfstijl zoveel interesse op, dat je jezelf er niet van kan weerhouden om je er ter plekke weer eens te willen oriënteren. De lezer zal ongetwijfeld de details willen zoeken die ons herinneren aan Nederlanders, maar ook de minder bekende bezienswaardigheden die met ons land te maken hebben; het hotel aan de Via Lombardia waar Louis Couperus verbleef toen hij voor het eerst in Rome was bijvoorbeeld; of de Accademia dei Lincei in het Palazzo Corsini, de allereerste wetenschappelijke academie die werd opgericht door een Nederlander, Joannes van Heeck. Weststeijn mag dan zelfs geen rondleidingen meer geven, met zijn boek als gids kunnen we zelf heel goed uit de voeten.
Op woensdag 14 februari a.s. om 20:00 zal Arthur Weststeijn zijn boek bespreken tijdens Historisch Café (Café P96, Prinsengracht 96 te Amsterdam).
Jasmijn Groot (1989) studeerde Geschiedenis en Oudheidkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Op het moment zit ze in de afsluitende fase van haar Master en is ze werkzaam als redactrice bij Codex Historiae.
Beste Jasmijn
Ik neem aan, dat jij deze recensie hebt geschreven. Maar had dit niet iets duidelijker vermeld moeten worden?
Maar desondanks graag gelezen en veel succes verder.
Hartelijke groeten van de halve afstand tussen Alkmaar en Rome.
Johanna