Recensie: ‘Blikvangers – Nationaal Archief’

Tegenwoordig is een archief niet alleen meer een bewaarplaats voor stoffig staatsdocument en dozen vol correspondenties van belangrijke personen. Dat bewijst de nieuwe tentoonstelling van het Nationaal Archief in Den Haag, Blikvangers. In deze tentoonstelling laat het Nationaal Archief een speldenprikje (± 500 foto’s) zien van zijn 15 miljoen exemplaren tellende fotocollectie.

Het Nationaal Archief herbergt ’s lands grootste collectie foto’s. De oudste, daterende uit 1847 – een daguerreotypie van Jacobus Theodorus Boelen en zijn vrouw -, tot zeer recent speciaal voor deze tentoonstelling gemaakte foto’s van de fotograaf des Vaderlands Koen Hauser. De fotocollectie bestaat uit tal van kleinere deelcollecties, maar vooral de overdracht van het fotoarchief van de Rijksvoorlichtingsdienst in 1996 aan het Nationaal Archief was voor deze laatste een impuls om actief foto’s te gaan verzamelen. Een piepklein deel van het resultaat van deze verzamelwoede is dus nu voor het publiek te zien.

De bezoeker wordt vanaf de ingang van het archiefgebouw naar de fototentoonstelling geleid door banners met verschillende foto’s die op zoekterm bij elkaar zijn gebracht. Het Nationaal Archief heeft namelijk 1,5 miljoen foto’s gedigitaliseerd en het digitale element speelt een aanwezige, niet hinderlijke, ondersteunende rol in de tentoonstelling.

De tentoonstellingsruimte bestaat als het ware uit twee delen. Het eerste, voorste deel zijn de foto’s associatief opgehangen. Verschillende foto’s van verschillende fotografen hangen geclusterd bij elkaar. Daardoor ontstaat een spanning die soms een lach, soms een verbazing maar vaak een herkenning bij de kijker teweeg brengt. Zo zijn foto’s van het straatleven bij elkaar gehangen, of verschillende portretten van verschillende bouwvakkers of modellen. Dit eerste gedeelte is een genot voor het oog en is heerlijk kijken. Heel slim van de tentoonstelling-makers zijn alle afleidende prikkels weggenomen. Zo zijn er geen bijschriften en hangen de foto’s in witte lijstjes op een witte achtergrond. De vormgeving is door de gehele tentoonstelling eenvoudig, strak en modern, doch functioneel.

Het tweede deel van de ruimte is gewijd aan een zevental verhalen, waar foto’s een belangrijke, illustratieve, rol spelen, maar vaak zelf ook het onderwerp van verhaal zijn. De foto’s verdiepen de verhalen die het Nationaal Archief wilt vertellen, zowel het verhaal van de geschiedenis – zoals het verhaal over de Watersnoodramp uit 1953 of de Spaanse Burgeroorlog – als het verhaal van de foto’s zelf, de context waarin deze tot stand zijn gekomen. Die context komt extra tot leven wanneer ook de achterkant van een foto getoond wordt waarop aanwijzingen van en voor de drukker, het persbureau en de fotograaf terug te vinden zijn. Maar niet alleen op de achterkant staan aanwijzingen voor de gebruiker. Op een redelijk aantal van de vintage foto’s van het Nationaal Archief zijn in het beeld aantekeningen te vinden. Ook dat maakt deze tentoonstelling interessant en laat zien dat foto’s ook een gebruikswaarde hebben gehad en vaak met een doel zijn gemaakt, buiten het visuele en esthetische element van de foto om,

De tentoonstelling Blikvangers geeft een prachtige beeld door de tijd heen van ruim 160 jaar fotografie weer, een klein inkijkje in wat het Nationaal Archief in huis heeft, en vertelt aangrijpende en mooie verhalen.

Blikvangers is tot en met 12 juli 2015 te zien in het Nationaal Archief in Den Haag.

Pim den DekkerPim den Dekker (1988) volgt de onderzoeksmaster geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich bezig met biografieën, egodocumenten en Nederlandse culturele geschiedenis in de negentiende eeuw. Hiervoor studeerde hij aan de Rijksuniversiteit Groningen geschiedenis en wijsbegeerte. 

Berichten gemaakt 1231

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven