‘Wee de lezende 21ste–eeuwer. Zelfs hij of zij die zich beperkt tot fictie zal zich met een straffe dagindeling slechts door een fractie van de wereldliteratuur kunnen heen werken.’
De nieuwe Steinz begint met een les in realisme. Waar moet je als hedendaagse lezer beginnen? Hij of zij heeft niet alleen de keuze uit hedendaagse literatuur, maar ook uit duizenden bejubelde klassiekers die je toch écht gelezen moet hebben, om nog maar niet te beginnen over de juweeltjes die zich verschuilen tussen de duizenden boeken die er ieder jaar bijkomen. Toch moet de leesfanaat zich niet ontmoedigd voelen door het overweldigende literatuuraanbod. Tijd kan slechts één keer besteed worden en dus liever níet aan een boek dat achteraf de verwachtingen niet waar maakt. Pieter en Jet Steinz bieden daarom verschillende handvatten om de lezer van nu te helpen bij dit selectieproces.
Voor ieder wat wils
Aan de hand van 26 thema’s, 52 boekwebben, 26 ‘one-book wonders’, 26 quizzen en 52 landkaarten worden in Steinz. Gids voor de wereldliteratuur, op speelse wijze 104 meesterwerken uit de wereldliteratuur ontsloten. Deze meesterwerken zijn zowel inhoudelijk als op basis van schrijfstijl met elkaar in verband gebracht. Houd je van verhalen geschreven in de ik-persoon of van ver doorgevoerde allegorieën? Aan het eind van de maar liefst 416 schrijverslemma’s die dit overzichtswerk bevat zijn leessuggesties opgenomen die overeenkomen in schrijfstijl.
Lees je liever themagewijs? Ook dan kom je aan je trekken. Verspreid over het boek vind je de ‘13 romans die…’–lijstjes, gerangschikt naar thema’s variërend van weepies (zakdoekboeken) tot scandithrillers tot een specifiek thema als 11-september boeken. Óf ben je meer van de reisverhalen? Ga je deze zomer op vakantie naar Sicilië en wil je alvast in de stemming komen? Dankzij de verschillende landkaarten die boeken aan steden, landen en continenten koppelen vind je zo minstens vijf mooie titels, zonder er veel moeite voor te hoeven doen. Maar ook voor die lezers onder ons die een roman of verhalenbundel prefereren die voldoet aan zowel een bepaalde stijl als een concreet thema en bovendien gesitueerd is in een specifiek land is er voor ieder wat wils. Door verschillende netwerken en dwarsverbanden te leggen binnen de wereldliteratuur geven Pieter en Jet Steinz de hedendaagse lezer het inzicht dat boeken niet binnen een bepaald vacuüm ontstaan, maar dat ze lexicaal, thematisch en geografisch overstijgend zijn.
Literatuurbijbel met focus op intertekstualiteit
Met Steinz. Gids voor de wereldliteratuur, inmiddels beter bekend als ‘De dikke Steinz’, schepte de oud–Chef Boeken van NRC Handelsblad samen met zijn dochter een nieuwe literatuurbijbel. Naast de verschillende klassieke magna opera, staat deze leesgids bomvol moderne leessuggesties. Na slechts vijftien minuten bladeren heb je een leeslijst in je hoofd voor het komende half jaar. Zo’n twintig minuten later ben je meteen vijf paper onderwerpen verder voor je studie Vergelijkende Literatuurwetenschap. ‘De dikke Steinz’ maakt waar wat er op de achterflap wordt beloofd: het suggereert en inspireert. Maar vooral de onuitputtelijke literatuurkennis binnen de familie Steinz is van onschatbare waarde. Waar je leessuggesties ook bij familie, vrienden en de plaatselijk boekenwinkel kan opdoen, zullen zij je niet zo snel inzicht kunnen geven in de grootste dwarsverbanden van de wereldliteratuur.
De 52 boekwebben, waarin de intertekstuele verbanden van werken van schrijvershelden als Albert Camus, Jane Austen en Tolkien zijn uitgediept, zijn naar mijn mening de reden waarom iedere leesfanaat dit boek in de boekenkast moet hebben staan. ‘Geen mens is een eiland’ schreef de Engelse dichter John Donne aan het begin van de zeventiende eeuw, waarmee hij bedoelde dat, anders dan eilanden, mensen nooit onaangeraakt blijven, maar altijd onderhevig zijn aan de invloed van andere mensen. Vader en dochter Steinz laten zien dat hetzelfde devies opgaat voor literatuur. Zo staat deze regel uit het gedicht van Donne centraal in het twintigste–eeuwse boek About a Boy van Nick Hornby, waarvan later een film is verschenen onder dezelfde titel (die overigens weer verwijst naar een gelijknamig liedje van de Amerikaanse band Nirvana) en waar ook een serie op geïnspireerd is.
Baanbrekend?
Hoewel de Amerikaanse literatuur (vertegenwoordigd in zes landkaarten) naar mijn mening een te groot aandeel in het overzichtswerk heeft, is er gelukkig ook de nodige focus op Nederlandstalige literatuur. Zo is er één landkaart enkel gewijd aan Amsterdam en zijn er boekwebben terug te vinden van maar liefst 13 Nederlandstalige auteurs, waaronder Gerard Reve, Harry Mulisch en Arnon Grunberg. Zoals aan dit lijstje al is af te lezen kom je als geoefende lezer in dit overzichtswerk niet snel vreemde namen tegen. Uitgezonderd van een handvol (voornamelijk anderstalige) auteurs, noemen de twee Steinz schrijvers die je, als niet van hun boeken, waarschijnlijk wel van naam herkent.
Baanbrekend is deze gids in die zin niet. Functioneel wel. Deze gids voor wereldliteratuur is dan ook een boek om er af en toe even bij te pakken. Omdat de toon van het boek eerder encyclopedisch is dan beschouwend, zijn de karakterisering van de literaire werken, hoewel volledig, vaak weinig enthousiasmerend. Dit enthousiasme was dan wel weer volop terug te vinden bij dochter Jet aan tafel bij DWDD toen ze vertelde hoe zij een aantal auteurs, zoals Gustaaf Peek en Karl Ove Knausgård, had weten in te wisselen voor meer gevestigde namen. Misschien is het aan haar om de ‘literaire discours’ aan te gaan en naast de ‘Dikke Steinz’ een underground gids te schrijven. Maar voorlopig is een hele generatie besluiteloze lezers dankzij vader en dochter Steinz voor de komende tien jaar zoet.
Chloé Vondenhoff (1988) studeerde in 2013 Cum Laude af aan de Universiteit van Utrecht in de richting Medieval Studies. Haar expertise ligt op het gebied van literair-historisch onderzoek. Zo deed zij in het verleden onderzoek naar emoties in de middeleeuwse ridderroman. Het interpreteren en analyseren van, oftewel betekenis geven aan, (historische) literatuur is voor haar dan ook een ware passie. In haar vrije tijd leest ze graag, uit een verscheidenheid aan genres, voornamelijk uit de Nederlandse en Engelse canon. Naast literatuur speelt reizen een belangrijke rol in haar vrijetijdsleven.
