Tentoonstelling: Strijd! 100 jaar vrouwenkiesrecht in het Groninger Museum (in samenwerking met historica Mineke Bosch).
Nog te bezoeken tot 15 september 2019.
Foto: Uitsnede van het Logo van de tentoonstelling. © Groninger Museum.
De tentoonstelling Strijd! 100 jaar vrouwenkiesrecht eindigt met één bladzijde: het wetswijzigingsartikel van 9 mei 1919. Met dit document werden drie woorden in de Kieswet gewijzigd: het woord “mannelijk” kwam driemaal te vervallen. Die wijziging lijkt heel klein, maar heeft natuurlijk een enorme impact. Vrouwen konden immers voor het eerst hun stem uitbrengen. Strijd! gaat over de protesten, verenigingen en individuen die hier hard voor hebben gevochten.
Groningen
In 2019 is het honderd jaar geleden dat het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd. Ook in Groningen is daar veel aandacht voor: deze tentoonstelling van het Groninger Museum is daar een voorbeeld van. De grote aandacht in deze provincie voor het onderwerp is niet verrassend. Aletta Jacobs, de eerste vrouwelijke arts en belangrijke activiste voor het vrouwenkiesrecht, is namelijk afkomstig uit de regio Groningen, waardoor het museum, al sinds 1931, enkele persoonlijke eigendommen van haar in de collectie heeft. Naast Jacobs waren er nog verschillende vrouwen uit de regio die zich sterk inzetten voor de strijd voor het vrouwenkiesrecht.
Internationaal en …
Strijd! is een gevarieerde en prikkelende tentoonstelling, waarin zowel het lokale als het internationale toneel belicht worden. De Nederlandse (lokale) vrouwenbewegingen waren zich namelijk zeer bewust van wat er in andere landen gebeurde en raakten door al die buitenlandse ontwikkelingen behoorlijk geïnspireerd. Een prachtig voorbeeld hiervan is het vriendenboekje, waarin vrouwen overal ter wereld in schreven om de zeventigste verjaardag van Carrie Chapman Catt, voormalig presidente van de International Women Suffrage Alliance, te vieren. Dit vriendenboekje, net als andere tekeningen, foto’s en brieven, zijn zeer persoonlijk van aard. De herkomst van al die documenten is bovendien ontzettend gevarieerd: ze komen bijvoorbeeld uit Brazilië, Oekraïne, India en Australië. Ook een brief van Jacobs, geschreven tijdens de wereldreis die zij in 1911 en 1912 met Catt maakte, is tentoongesteld.
… lokaal
In de tentoonstellingsruimten over specifiek de Nederlandse strijd voor het vrouwenkiesrecht worden affiches en kleinere objecten getoond, om te laten zien dat de strijd hier breed gedragen werd.
Affiches van regionale groepen van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht (VVV) en groepen die zich daarvan afsplitsten zijn aan de muur geplakt en vaandels van lokale afdelingen van de VVV worden gehangen voor levensgrote foto’s van protesten. De grote verscheidenheid in vaandels tijdens grote nationale protesten toont aan hoeveel vrouwen uit verschillende delen van het land wilden kunnen stemmen.
Veel kleiner in formaat, maar niet minder bijzonder, zijn de vele – soms humoristische – reclamekaarten die de roep om het vrouwenkiesrecht uitbeelden. Deze reclamekaarten waren tevens een verbinding met de internationale beweging want internationale reclamekaarten werden ook in Nederland uitgewisseld.
Hall of Fame
Ook de verhalen van verschillende individuele vrouwen (en één man), die streden voor vrouwenkiesrecht, worden verteld. Hoewel Jacobs natuurlijk veel aandacht krijgt, worden de belangrijke verhalen van andere individuen ook verteld. Een interessant voorbeeld hiervan zijn de vrouwelijke de oprichters van het Internationaal Archief van de Vrouwenbeweging, nu bekend als Atria, die veel van de documenten van deze tentoonstelling in bezit hebben. Al deze individuen stonden niet alleen. Een petitie van de VVV voor de “grondwettelijke gelijkstelling van man en vrouw”, maar liefst 165.000 keer getekend, onderstreept dat.
Van wetsartikel tot reclamepotlood
De combinatie van nationale en internationale topstukken enerzijds en alledaagse objecten, die werden ingezet in de strijd voor het vrouwenkiesrecht, anderzijds maakt de tentoonstelling indrukwekkend en diepgaand. De roep om vrouwenkiesrecht was afkomstig van een breed en gevarieerd publiek. Gezamenlijk droegen al die vrouwen en mannen bij aan die belangrijke wetswijziging van 1919.
De tentoonstelling is tot 15 september 2019 te zien. Bij de tentoonstelling hoort het boek Strijd: De vrouwenkiesrechtbeweging in Nederland 1882-1922.
Door Stephanie Hall.
Stephanie Hall studeerde Geschiedenis aan de Universiteit van York, waar ze zich specialiseerde in vroegmoderne religiegeschiedenis. Hierna studeerde ze Cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht, waar ze een scriptie schreef over de rol van materiële cultuur in negentiende-eeuwse missies op de eilanden van de Stille Oceaan.
