Alumni aan het woord: Eigen baas

Ieder jaar kiezen honderden eerstejaars studenten voor de studie Geschiedenis, maar waar komen historici eigenlijk terecht na hun afstuderen? De komende weken laten we alumni aan het woord over hun carrière, de moeilijkheden en de mogelijkheden waar zij tegenaan zijn gelopen. Ze beschikken over uiteenlopende vaardigheden en interesses en daar horen verschillende loopbanen bij. Een ding hebben ze echter allemaal gemeen: ze hebben de meest interessante studie gedaan die er maar is! Vandaag vertelt Agnes over haar startup Van Gisteren.

‘Vrouwengeschiedenis, pff ja, dat is ook weer zoiets…,’ zuchtte mijn docent aan de lerarenopleiding geschiedenis ooit vermoeid. Als tweedejaars student durfde ik niet meer dan deze docent met open mond aan te kijken, maar een mengeling van adrenaline, frustratie en activisme kwamen bovendrijven. Jaren later bleken dat de juiste ingrediënten voor het oprichten van een eigen bedrijf: Van Gisteren.

Achtergrond

Op mijn 24e had ik mijn eerste baan als geschiedenisdocent op een middelbare school. Het lesgeven zelf was leuk, heel leuk eigenlijk. Maar de scholen hadden ook een benauwende werking: de lange vergaderingen, het gestoei op studiedagen met gekleurde post-its en de ellendige administratie die heiliger leek dan de vakinhoud. Het voelde logisch om weer verder te studeren om mijn kennis te verbreden. Ik volgde de master Publieksgeschiedenis aan de UvA, liep stage bij een multimedia uitgeverij en schreef mijn masterscriptie over de verwerking van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog.

Na de geboorte van mijn dochter, vlak na mijn afstuderen, werd de druk voor het vinden van een goede baan opgevoerd. Toen ik eindelijk was uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek voor een mooie functie als educatiemedewerker bij een NGO, maar werd afgewezen vanwege ‘een gebrek aan festivalervaring’, besloot ik dat het anders moest. Ik gaf nog een half jaar les als invaller op een school, maar peilde voorzichtig bij mijn oude ‘kliekje’ van de UvA of zij misschien ook voor zichzelf wilden beginnen. Op basis van onze vrij praktische werkachtergrond leek het oprichten van een eigen onderneming gespecialiseerd in publiekshistorische projecten logisch. En zo geschiedde: Van Gisteren was een feit.

Start up Van Gisteren

Het begon met een bijeenkomst bij café Hannekes Boom waar we onze bedrijfsnaam doopten en wel honderd on-omlijnde ideeën met elkaar deelden. Het wilde enthousiasme wisten we snel om te zetten in meer gerichte werkdiscipline. Op eigen initiatief organiseerden we een tentoonstelling en lezing in de Vondelbunker in Amsterdam. Sneller dan verwacht kregen we daarna onze eerste grote betaalde opdracht, die de transformatie tot serieuze onderneming in versnelling bracht. Ondertussen pakten we alles op wat we pakken konden en gingen diverse samenwerkingen aan. Soms betaald, soms vrijwillig of tegen een bescheiden vergoeding schreven we artikelen, ontwikkelden we educatieprogramma’s, deden we research en organiseerden we evenementen.

Idealistische projecten

Ons harde werken heeft zijn vruchten afgeworpen. Inmiddels – twee jaar later – is Van Gisteren meer gevestigd en hebben we ons gespecialiseerd in educatie, communicatie en onderzoek. Qua inhoud ligt ons hart duidelijk bij de meer idealistische projecten. Dit najaar beginnen we met de uitwerking van ons eigen initiatief ‘de F-site’, een educatieplatform over vrouwen uit de geschiedenis. Dit driejarige project is een tegenreactie op de klassieke benadering van het schoolvak geschiedenis, waar de rol van vrouwen nog steeds onderbelicht is. En ja, een late vorm van verzet tegen mijn voormalig docent. Daarnaast organiseren we in oktober in samenwerking met De Nieuwe Liefde een evenement in Felix Meritis over de dekolonisering van onze geschiedschrijving. De lezingen op die avond draaien om het perspectief van ‘de ander’ op onze geschiedenis. Dus wat zeggen Indonesische bronnen over de onafhankelijkheidsoorlog gedurende 1945-1950? En wat vertellen de Caribische bronnen over ons slavernijverleden? Voor een tentoonstelling over migranten in Amsterdam doen we inmiddels onderzoek naar het migratieverleden van de hoofdstad: een thema dat haast niet actueler had kunnen zijn. Het zijn stuk voor stuk mooie projecten waar we ons in vastbijten.

Eigen baas?

En die volhardende houding hebben we nodig, want het werken als freelancer is niet altijd makkelijk. We zijn ‘eigen baas’, zoals dat heet, maar zijn nog steeds overgeleverd aan de grillen van de arbeidsmarkt. Opdrachtgevers zijn in de positie om veel te verwachten tegen een beperkte beloning waarbij wordt uitgegaan van een behoorlijke portie goodwill. Voordat we daadwerkelijk een handtekening onder een contract hebben, met daarin een prijsafspraak en duidelijke taken, zijn we vaak vele maanden verder. Hoewel we in de loop van tijd waakzamer zijn geworden en ons zakelijker opstellen, blijken we ook typisch kinderen van het neoliberale tijdperk. In plaats van ons te manifesteren tegen onze onzekere positie en de beperkte sociale voorzieningen, werken we ons een slag in de rondte alsof we ons succes volledig in eigen hand hebben. En ondertussen vangen we een gedeelte van die onzekerheid op door er in deeltijd naast te werken.

Maar ondanks deze kanttekening overheerst het gevoel van ‘we doen het zelf wel’. Van Gisteren geeft ons de vrijheid ons vak op eigen wijze uit te oefenen. We zetten ons af tegen de conservatieve opvattingen over geschiedenis door onderbelichte thema’s uit het verleden in publiekstoegankelijke vormen te presenteren. Twee jaar geleden – toen bij Hannekes Boom – hadden we niet gedacht nu al zo ver te zijn.

Een paar tips voor toekomstige historici die voor zichzelf willen beginnen: houd vast aan je eigen ideeën, durf duidelijkheid te eisen over budgetten en deadlines en vraag bij langer lopende projecten om een voorschot op je honorarium. Leg toezeggingen bovendien altijd vast. Op die manier kan je je eigen voorwaarden bepalen. Met Van Gisteren bepalen we uiteindelijk zelf hoe we ons vak uitoefenen!

Wil je meer horen over jonge historici en de arbeidsmarkt? Op 22 november organiseren wij het evenement ‘Maak werk van geschiedenis.’ Je kan je hier aanmelden. 

Agnes Cremers (1984) is eigenaar/mede-oprichter van Van Gisteren, werkplaats voor historische projecten. Ze is enkele jaren werkzaam geweest als geschiedenisdocent in het voortgezet onderwijs en volgde daarna de Master Publieksgeschiedenis aan de UvA. Agnes interesse ligt bij de verwerking van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en ze specialiseerde zich in historische films en documentaires. In 2014 richtte zij met drie oud-studiegenoten van de UvA de onderneming Van Gisteren op: www.vangisteren.nu.