De invloed van Australische scheepsvaartbeperkingen op de internationalisering van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
Samenvatting
Het conflict tijdens de dekolonisatie van Nederlands-Indië (1945-1949) werd door Nederland bestempeld als een interne aangelegenheid. Vanuit Nederlands oogpunt speelde de Nederlands-Indonesische kwestie zich af binnen de grenzen van het Koninkrijk en dus was bemoeienis van derde partijen geen optie. Ondanks de Nederlandse opvatting heeft de Verenigde Naties (VN) een cruciale rol gespeeld via haar bemiddeling, waardoor het conflict in 1949 tot een einde kwam. Hoe kan het dat het Nederlands-Indonesische dispuut uitgroeide van een zogenoemd intern conflict naar een internationaal bediscussieerd onderwerp? De scriptie van Stijn Neeleman laat zien hoe de toenemende internationale inmenging in dit dekolonisatieproces kan worden verklaard door het internationaliseringsconcept op deze casus toe te passen. In het geval van de Nederlands-Indonesische kwestie begint de internationalisering van het conflict bij medewerkers op Australische scheepswerven. Als reactie op de ontwikkelingen in de Indonesische eilandengroep staakten zij hun werkzaamheden en weigerden Nederlandse schepen van goederen te voorzien. Nederland verscheepte namelijk vanuit Australië allerlei goederen om Nederlands-Indië te behouden. Zo werd er onder andere geprobeerd militair materieel naar Indonesië te verschepen vanuit Australië, maar door de staking werd dat voorkomen.
Uiteindelijk koos de Australische regering de kant van de stakende medewerkers, mede omdat een groot deel van de Australische bevolking de boycots steunden. Deze keuze resulteerde in een bijzondere coalitievorming tussen Australië en Indonesië. Australië begon zich openlijk uit te spreken voor de Indonesische kant van het verhaal en bemiddelde zelf voor Indonesië in een geheim Nederlands-Indonesisch akkoord. Het wederzijdse vertrouwen dat hierdoor ontstond, leidde tot het Indonesische verzoek aan Australië om de jonge Republiek te vertegenwoordigen in het Good Offices Committee (GOC) van de VN. Dit onderzoek toont aan dat ontwikkelingen die op lokale niveau voorafgaan aan de internationale tussenkomst, de toenemende betrokkenheid van andere landen bij het dekolonisatieproces helpen verklaren. Het dekolonisatieproces is hiermee complexer dan een bilaterale en binaire discussie tussen de kolonisator en de kolonie.
Geïnteresseerd geraakt en wil je meer lezen? De volledige scriptie is hier op deze pagina te lezen.
Bron afbeelding header: Besprekingen en ondertekening wapenstilstandsovereenkomst tijdens de Linggadjati conferentie met van links naar rechts: Schermerhorn, Lord Killearn en Sutan Sjahrir Datum: 14 oktober 1946. Locatie: Batavia, Indonesië. © Fotocollectie Anefo Reportage. CC.0
Stijn Neeleman (Apeldoorn, 2000) studeerde Geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Tijdens zijn bachelor specialiseerde hij zich in historische perspectieven op de internationale betrekkingen. Hij interesseert zich met name in culturele diplomatie, de impact van dekolonisatie-kwesties en de maatschappelijke relevantie van geschiedenis. Zijn scriptie over de internationalisering van de Nederlands-Indonesische kwestie werd een 9 beoordeeld.
Vanaf welke datum bent u uw onderzoek begonnen?
Vanaf 15 Augustus 1945 of 14 Oktober 1946?
U geeft aan dat door bemiddeling van de Verenigde Naties het conflict tot een eind kwam.
Vreemd,
is het niet zo dat de VS de Marshallplan hulp aan Nederland (1127 miljoen dollar) dreigde stop te zetten, bang dat zij waren dat de Indonesiërs in de armen van het communisme werden gedreven, dat dat de werkelijke reden is?
(De vermeende communisten werden overigen in jaren 60 wreed vermoord: 750.000 – 1.000.000)
Die druk van de VS is zeker ook van grote invloed geweest. Mijn scriptie laat echter zien dat deze pressie pas in een later stadium plaatsvond en dat het proces van internationale bewustwording daaraan vooraf ging. Australië heeft in dat proces een belangrijke rol gespeeld door voor Indonesië te bemiddelen in onder andere de VN Veiligheidsraad en speciale VN comités. Toenemende bewustwording op het internationale podium door Australische bemiddeling maakte dat de VS zich uiteindelijk begonnen uit te spreken voor de Indonesische kant. Hierdoor nam de druk op Nederland toe, wat resulteerde in het definitieve RTC. Op deze manier heeft de VN bemiddeling gefaciliteerd in dit conflict.
Het onderzoek ben ik begonnen tegen het einde van de Japanse bezetting, dus 15 augustus 1945.