Een kritische herziening
Samenvatting
Geheel in de geest van de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw kwam in de westerse wereld in die decennia een golf van kritiek op de conventionele psychiatrie op, die bekend is komen te staan als de antipsychiatrie. Twee vooraanstaande als ‘antipsychiaters’ aangemerkte critici waren de Britse Ronald David Laing (1927-1989) en de Hongaars-Joods-Amerikaanse Thomas Stephen Szasz (1920-2012). In deze scriptie wordt ingegaan op de verschillen tussen Laings en Szasz’ politiek-ideologische opvattingen, hun theorieën over schizofrenie en hun visies op de psychiatrische praktijk. Al snel blijkt dat Laing en Szasz inhoudelijk zo verschilden, dat zij in feite niet tot dezelfde stroming van de antipsychiatrie kunnen worden gerekend. Ook waren beide denkers niet zo tegen de psychiatrie als de term ‘antipsychiater’ doet vermoeden.
Zelfs Szasz, die beroemd en berucht is geworden met zijn stelling: ‘Geestesziekte is een mythe’, blijkt toch niet helemaal tegen elke vorm van psychiatrie te zijn geweest. Laings theorieën over waanzin en zijn praktische invulling daarvan weken weliswaar af van de traditionele psychiatrie, maar ook Laing was in feite geen antipsychiater. De vervolgvraag die wordt beantwoord is hoe Laing en Szasz beter kunnen worden gekarakteriseerd dan als antipsychiaters.
Geïnteresseerd geraakt en wil je meer lezen? De volledige scriptie is hier op deze pagina te lezen.
Rectificaties (25 januari 2024)
- Bij de paragrafen 2.3 en 2.6 en de conclusie: De titel van Laings werk The divided self (1960) heeft niet direct betrekking op schizofrenie, maar op de gespletenheid tussen het ware zelf en het valse zelf. Schizofrenie is een uitwas van die gespletenheid. Pas wanneer het ware zelf ingekapseld raakt door het valse zelf, is er volgens Laing sprake van schizofrenie (Laing, Het verdeelde zelf, 160-163).
- Bij de paragrafen 2.7 en 3.4 en de conclusie: Laing beschreef schizofrenie als een werkelijk fenomeen. Centraal in Laings theorie over schizofrenie stond het bewustzijn of de ervaring van het zelf en de wereld. Omdat dit zo ontzettend goed in de traditie van de fenomenologie past, kan Laings theorie over schizofrenie in plaats van als alternatief psychiatrisch beter als fenomenologisch psychiatrisch worden gekarakteriseerd.
- Bij paragraaf 3.3 en de conclusie: Kingsley Hall was een tegenhanger van en bood een alternatief voor de conventionele, biologische psychiatrie. In Kingsley Hall werd in principe niet aan repressieve biologie gedaan, maar aan vrije geestelijke vorming.
- Bij paragraaf 3.4 en de conclusie: Verondersteld mag worden dat Kingsley Hall belangrijk was voor de emancipatie van de patiënt en dat de instelling dus niet alleen in opzet maar ook in uitwerking revolutionair was. Aldus kan Laings invulling van de psychiatrische praktijk in plaats van als hervormend psychiatrisch beter als revolutionair psychiatrisch worden gekarakteriseerd.
Bron afbeelding header: Zie pagina 2 van het fliphtml boekje.
Maarten Nijssen (Haarlem, 1985) studeerde Europese Studies met een major Europese geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens zijn studie volgde hij extra vakken bij Geschiedenis en Filosofie. Hij is met name geïnteresseerd in vroegmoderne en moderne ideeëngeschiedenis. Daarnaast ontwikkelde hij een interesse in (de geschiedenis van) de waanzin en de psychiatrie. In 2019 studeerde hij af met een scriptie over de ‘antipsychiatrie’ onder begeleiding van historicus Bram Mellink.
