Jacinda Ardern is zwanger. Maar daarnaast is Jacinda Ardern de premier van Nieuw-Zeeland. Mijn gebruik van het woordje ‘maar’ is opzettelijk: zwangere regeringsleiders, dat is nogal wat. Sterker nog: Ardern is pas de tweede democratisch gekozen regeringsleider die tijdens haar ambtstermijn zal bevallen: de toenmalige premier van Pakistan Benazir Bhutto beviel in 1990 van een dochter.
Generatiekloof
Het verschil tussen de reacties die Bhutto en Ardern ontvingen is opmerkelijk. Bhutto kreeg kritiek en werd o.a. ‘greedy’ genoemd: ze zou álles willen hebben. Ardern, daarentegen, ontving vooral felicitaties en (van feministen) lof voor de manier waarop ze haar toekomstige gezin zal inrichten. Ardern zelf zal na haar zwangerschapsverlof fulltime terugkeren als premier, terwijl haar man stay-at-home vader zal worden en voor het kind zal zorgen. Dit verschil valt niet alleen te verklaren door het feit dat Bhutto in Pakistan te maken had met een conservatieve samenleving. Politieke opponenten wilden het feit dat zij een vrouw was (en rekenden er bovendien op dat ze door haar zwangerschap het premierschap wel zou moeten opgeven) maar al te graag uitbuiten. Tevens zijn we 28 jaar verder, en het idee dat moeders ook topfuncties kunnen vervullen is meer en meer ingeburgerd.
Werkende moeders
Hoewel veel vrouwen door de geschiedenis heen arbeid met moederschap hebben gecombineerd – denk bijvoorbeeld aan de arbeidersvrouwen in de fabrieken van de 19e eeuw – bestond er in het Nederland van de 20e eeuw lange tijd een sterk taboe op werkende getrouwde vrouwen. In de loop van de jaren zeventig kwam hier verandering in en begonnen getrouwde vrouwen met kinderen in grotere getalen de arbeidsmarkt te betreden. In de jaren zestig hadden er verschillende ontwikkelingen plaatsgevonden die hiertoe een aanzetje gaven. Ten eerste was het aantal vrouwelijke studenten aan de universiteit flink toegenomen. Ten tweede werden de omgangsvormen tussen mannen en vrouwen losser. En tegelijkertijd begonnen jonge vrouwen met het gebruik van de anticonceptiepil, waardoor seksuele omgang en gezinsplanning eenvoudiger werden.
Voor mijn masterscriptie interviewde ik een aantal vrouwen (en één man) die lid waren geweest van het Amsterdamse studentencorps. In eerste instantie ging het mij om hun sportprestaties, maar ik was ook geïnteresseerd in de manier waarop mannen en vrouwen zich binnen de sportvereniging tot elkaar verhielden en in hoeverre zij hun sportieve activiteiten na hun studententijd hadden voortgezet. Dit bleek een erg interessant onderwerp te zijn. Een van mijn geïnterviewden wees zelf op het effect van de pil, en dat moeten trouwen (vanwege zwangerschap) als gevolg van het pilgebruik veel minder vaak voorkwam. Deze vrouwen, die eind jaren zestig volwassen werden en begin jaren zeventig afstudeerden, waren wat dat betreft pioniers. Deze vrouwen waren jurist, lerares of sportcoach én ze hadden kinderen.
Ook mijn eigen moeder, net 15 jaar jonger dan zij, combineerde de opvoeding van twee kinderen met een baan, maar dan wel in de vorm van een deeltijdbaan. En zo doen veel Nederlandse vrouwen het. Natuurlijk valt er te discussiëren over de voor- en nadelen van parttime werken tegenover fulltime – het onlangs verschenen rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau stelde bijvoorbeeld dat een keuze voor een parttimebaan nadelig is voor vrouwen vanwege de beperkte financiële onafhankelijkheid en slechtere kansen tot promotie. Maar de generatie vrouwen waar ik in dit stuk naar verwijs, heeft de combinatie van werk en moederschap voor de generatie vrouwen van vandaag vanzelfsprekend gemaakt. Dankzij hen kan ik het ook. En Jacinda Ardern.
Door Elisa Rodenburg
Elisa Rodenburg (1992) behaalde in 2017 haar researchmaster geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Haar scriptie ging over de geschiedenis van het vrouwenroeien in Nederland. Als student werkte ze in de studiezaal van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, tegenwoordig is ze orkestbibliothecaris voor Het Gelders Orkest.
Bijschrift foto: Jacinda Ardern, by Ulysse Bellier – https://www.flickr.com/photos/
