‘Politieke partijen maken zich schuldig aan het misbruiken van de geschiedenis’, dat was de conclusie van ‘Geschiedenis in de politiek – KNHG Kiest’ een week voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Inmiddels zijn we een jaar verder. Van verandering is geen sprake, zo bleek afgelopen week.
Buste bij de wc
In de nieuwste episode staat het Mauritshuis centraal. Diverse politici struikelden over elkaar heen om schande te spreken van het verwijderen van een buste van Johan Maurits. Rutte waarschuwde afgelopen vrijdag voor een heuse ‘beeldenstorm’. De directeur van het Mauritshuis, Emilie Gordenker, reageerde sceptisch op de woorden van de premier. Rutte had eerst de feiten op een rij moeten zetten. Zo was er, aldus Gordenker, sprake van een kopie en liet de plek waar het beeld stond (tussen de kassa en de wc) het niet toe om het in zijn historische context te plaatsen. Bovendien had het Mauritshuis na kritiek in 2015 al het besluit genomen om een tentoonstelling in te richten om het hele verhaal omtrent de oud-gouverneur van Nederlands-Brazilië te vertellen. Het lag dus genuanceerder. Helaas, zo weten veel politici, met nuances haal je niet het nieuws.
Glijdende schaal
Bij de VVD is in deze discussie duidelijk sprake van een dubbele standaard, ongetwijfeld ingegeven door de vrees dat FvD en de PVV zetels zullen snoepen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Tijdens de discussie rondom Zwarte Piet stelde Rutte nog dat de politiek hierin geen plaats had. Het van bovenaf opleggen van standaarden en reglementen zou averechts werken. Enerzijds kan men de premier verwijten zich niet te willen branden aan een heet hangijzer. Daarin schuilt wellicht een kern van waarheid. Dat neemt echter niet weg dat Rutte het hier wel bij het juiste eind had. Bij de discussie over het Mauritshuis is de premier duidelijk een stuk opgeschoven. Zo stelde hij dat het Mauritshuis net zo goed haar naam kan veranderen als het de buste verwijdert.
Het gevaar van een glijdende schaal dreigt. Waar Rutte zich eerst niet mengde in het debat, neemt hij in de discussie rond het Mauritshuis duidelijk stelling in.
Waar de eerste stap commentaar is, is de tweede handelen. Getuige ook de schriftelijke vragen van VVD-Tweede Kamerlid Antoinette Laan-Geselschap naar aanleiding van het nieuws over het Mauritshuis. Haar laatste vraag: ‘Wat gaat u doen om te voorkomen dat dergelijke beelden of namen uit musea of het straatbeeld verdwijnen, omdat een selecte groep van mening is dat de geschiedenis op deze wijze herschreven dient te worden?’
Liberaal?
Het achterliggende sentiment: ‘Blijf met je poten van onze geschiedenis!’ Tegelijkertijd wordt de minister gevraagd in wet- of regelgeving vast te leggen dat dergelijke wijzigingen niet zomaar door instanties mogen worden uitgevoerd. Ziet u het al voor u? Het Mauritshuis wil een buste verplaatsen en dient hiervoor in drievoud een formulier in bij het Ministerie van OCW. De VVD lijkt haar liberale jasje uit te hebben getrokken ten faveure van ‘de gewone Nederlander.’
De betrokkenheid van de politiek bij de maatschappelijke discussie over identiteit en het verleden is helaas onvermijdelijk. Al was het alleen al omdat het voor enkele partijen een groot deel van hun bestaansreden vormt. Politici zouden wel voor twee dingen moeten waken die vanzelfsprekend klinken maar inmiddels lang niet altijd worden toegepast. Zet alle feiten op een rij en overzie de gevolgen van uw handelen binnen een breder perspectief.
Andrys Wierstra studeerde Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, liep stage bij de Van Mierlo Stichting en werkt nu als fractiemedewerker in de Provinciale Staten van Friesland.
