Historie is hot. Op steeds meer zenders zien we historische personages voorbij komen: van de sekscrazed Tudors tot zwijmelende Jane Austens. In navolging hiervan verbeelden Jonge Historici in deze nieuwe reeks het verleden. Bram van den Hout, die niet uitgeschreven raakt over zijn scriptieonderwerp, bedacht een serie over de belegering van Formosa.
Veel Nederlanders zien geschiedenis als een stoffige wetenschap, waar ontelbare jaartallen gekoppeld worden aan saaie politieke veranderingen die lang geleden in een land hier ver vandaan gebeurden. Een historisch verantwoorde tv-serie? Niemand wil dat zien, laat staan produceren! Maar als men op zoek gaat in ons verleden duiken verhalen en gebeurtenissen op die spannender, interessanter en actievoller zijn dan de gemiddelde film of roman.
Zo ook de geschiedenis van de VOC op Formosa, het eiland dat nu Taiwan heet. In de bijna veertig jaar dat de VOC op het eiland verbleef is veel gebeurd: het eiland zat vol koppensnellers, de omliggende zeeën werden gedomineerd door piraten, de Portugezen probeerden een monopolie te krijgen op de Chinese handel en de bureaucratie en politiek binnen de VOC maakte er de situatie niet veel makkelijker op voor de bewoners van Formosa. De geschiedenis van het eiland heeft alles wat een tv-serie succesvol maakt: sterke en koppige personages, gevechten op land en zee, persoonlijk drama, prachtige locaties en plottwists. De koppige gouverneur Coyett, de driftige kapitein Pedel, de charismatische piraat Zheng Zhilong, de alcoholische Duitse Radis en de wrede doch briljante krijgsheer Koxinga; allen zullen de kijkers laten zien dat de geschiedenis alles behalve droog en saai is.
Aflevering 1 – De gevaarlijke zee (1620)
De eerste aflevering begint met arme Chinese vissers die in boot stappen en richting een oorlogsjonk varen, zij worden piraten om de armoede van China te ontvluchten. Zij sluiten zich aan bij Zheng Zhilong, een piraat die met een kleine groep handlangers, waaronder de reus IJzeren Zhanghong en de explosievenexpert Diepe Berg Aap, aan het veroveren slaat.
Een paar jaar verstrijken en de Chinese Ming overheid wil hen stoppen; vloot na vloot wordt uitgezonden, luitenanten worden omgekocht om Zheng te verraden, maar Zhen blijft de slagen winnen.
In de laatste scene verlaat Zheng een haventje in Japan, een vrouw met baby zwaait hem na. Ondertussen had de Ming-keizer door dat Zheng niet verslagen kon worden en bood hem, geheel volgens Ming-traditie, een ambt in de regering aan. Zheng accepteerde en liet zijn piratenleven achter zich. In de laatste minuut van de aflevering zien we een groot, fier Nederlands schip met veel vlaggen en kanonnen dat de lege zee binnenvaart, de VOC is er!
Aflevering 2 – In een vreemd land (1630)
Sinds de introductie van de VOC in de vorige aflevering zijn de Nederlanders druk bezig geweest. In een baai op Formosa ligt Fort Zeelandia. Schepen varen af en aan, kanonnen glinsteren in het licht en arbeiders lopen af en aan. Toch gaat het niet voorspoedig, gouverneur Putmans en de Raad van Formosa proberen vrije handel met China te verkrijgen, maar elke poging wordt door China beleefd maar onverbiddelijk tegengehouden. Tegelijkertijd moet het fort de normale handel beschermen tegen piraten en de handel in pelten met de bewoners van het eiland op gang houden terwijl de koppensnellers van het eiland steeds stoutmoediger worden.
In een tijdspanne van enkele jaren is het Fort Zeelandia helemaal af: een stad is ontstaan naast het fort, Chinese handelsjonken liggen in de haven en aan de andere kant van de baai van Taiwan is een kleiner fort met bijbehorend stadje ontstaan. Maaraan de andere kant van de Straat van Formosa gebeurde op datzelfde moment iets waaruit blijkt dat de VOC niet genoegen nam met de situatie. Vijf VOC-schepen varen een haven van de Chinese stad Xiamen binnen en de kapitein van het Nederlandse vlaggenschip kijkt naar de grote Chinese jonken die in de haven liggen. Hij merkt op dat “de geruchten kloppen, Zhilong heeft een enorme vloot gemaakt. Ze hebben zelfs iets weg van Europese schepen”. Hij geeft een signaal aan de andere schepen die hierop het vuur openen: de vloot van Zhilong wordt naar de bodem van de haven geschoten.
Aflevering 3 – Verandering (1640-1660)
De baby uit de eerste aflevering is nu een volwassen man, die nu aan het hof van de Ming-keizer leeft. Hij ziet eruit als een jonge geleerde enis bezig met het lezen en schrijven van poëzie. Hij blijkt de zoon van Zheng Zhilong te zijn, Chenggong, en hij staat op goede voet met de Ming-keizer. Zo goed zelfs, dat hij een eretitelkrijgt van de keizer: ”De Heer met de Keizerlijke Achternaam”, in het Nederlands verbasterd tot Koxinga. Dit succes zal echter niet lang duren, want aan de andere kant van het Chinese rijk marcheren de Manchu, steppevolkeren uit het Noord-Oosten van China die zich onder één naam hadden verenigd, langs de Grote Muur en door versterkte steden op weg naar Beijing.Als Koxinga en Zhilong horen dat zelfs Beijing is gevallen, zweren zij de Ming-dynastie te verdedigen. Echter, als de Manchu uiteindelijk in de regio zijn gearriveerd, doet Zheng Zhilong wat hij al eerder had gedaan toen de Ming hem een ambt aanboden: hij loopt over.
Koxinga trekt zich terug naar de stad waar de Zheng familie heerst, Xiamen. Hij maakt de oversteek van China naar Formosa met een gigantisch leger en een grote vloot. Één van zijn generalen spreekt tegen, maar hemzien we pas alsde vloot de haven verlaat terug: zijn kop zit op een speer op de muren van Xiamen.
Aflevering 4 – De belegering (1661-1662).
Gouverneur Coyett loopt druk rond, soldaten rennen langs zijn deur. Koxinga’s leger is gearriveerd! Kapitein Pedel, de bevelhebber van de soldaten op het eiland, stormt woedend binnen: zijn zoon is gewond geraakt toen Chinese soldaten de stad aanvielen. Hij eist soldaten om een uitval te doen en Coyett geeft hem toestemming. Coyett geeft bevelen: “verbrand de stad, haal al het voedsel binnen, sla waterputten, zorg dat de kanonnen genoeg buskruit hebben”. Hij loopt naar de muren en ziet drie VOC-schepen varen naar de Chinese vloot en 3 roeiboten met musketiers, aangevoerd door Pedel, aan land gaan aan het eiland tegenover het fort.
De ene na de andere actievolle scene volgt elkaar op: Pedel’s eenheid marcheert naar de vijand op het nabijgelegen eiland, de drie schepen vechten met de vloot van Koxinga en de soldaten op de muren vuren op de soldaten van Koxinga die aan de andere kant van het fort aan land zijn gegaan. Pedelseenheid wordt omsingeld, misschien ziet hij in zijn woede de val niet. Opeens klinkt een enorme explosie: een van de drie VOC-schepen ontploft in een gigantische vuurbal, maar de vijandelijke vloot trekt zich terug. Koxinga’s leger valt het fort aan, maar wordt wordt met groot gemak afgeslagen: het fort lijkt onneembaar.
Gedurende de volgende maanden verslechtert de situatie van het fort echter: de steden zijn leeggeroofd, het kleinere fort heeft zich moeten overgeven, Batavia is duizenden kilometers weg en voedsel wordt schaars. Op een ochtend loopt een Duitse VOC-soldaat het fort uit: Thomas Radis heeft genoeg van de ellende, ziekte en honger en loopt over naar Koxinga. Een dag later komt hij terug, gekleed in Chinese dracht om zijn oude kameraden uit te schelden.
Vanaf de muren is te zien dat Radis aan Koxinga dingen aanwijst op een kaart. ’s Nachts hoort het fort gegraaf en gesleep om zich heen. De volgende morgen is een lange lint van verdedigingswerken te zien: Radis heeft Koxinga geleerd hoe Europese verdedigingswerken moeten worden ingenomen. Fort Zeelandia moet zich overgeven omdat het zich niet meer tegen de overmacht kan verdedigen. De Nederlanders varen in de richting van Batavia, verslagen.