Jac. J. Baart en Lennart van Oudheusden, Target Rotterdam. De geallieerde bombardementen op Rotterdam en omgeving, 1940-1945.
Uitgeverij Boom, Amsterdam, 2018.
ISBN: 9789024420452
€29,90
Noem de woorden ‘bombardement’ en ‘Rotterdam’ en de meeste mensen zullen direct denken aan het Duitse bombardement op Rotterdam van 14 mei 1940. Waarbij destijds de hele binnenstad van Rotterdam werd weggevaagd. In Target Rotterdam gaat het echter niet over dit Duitse bombardement op Rotterdam, maar over Rotterdam als doelwit van geallieerde bommenwerpers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de regio Rotterdam namelijk meer dan driehonderd keer gebombardeerd door de geallieerde luchtmachten. Uiteindelijk zouden er door de geallieerde bombardementen zelfs meer Rotterdamse burgers omkomen dan door het Duitse bombardement op 14 mei 1940. Ruim 900 burgers lieten het leven bij de geallieerde bombardementen.
Geallieerde bombardementen
De historici Jac. J. Baart en Lennart van Oudheusden werkten vanuit hun eigen expertise aan het onderzoek voor Target Rotterdam. Baart schreef eerder verschillende artikelen over de luchtoorlog boven Rotterdam en is auteur van het boek Rotterdam oorlogshaven, een studie waarin onder andere het belang van de opdrachten van de Kriegsmarine voor de Rotterdamse haven voor het voetlicht wordt gebracht. Het was juist die verbondenheid van de Rotterdamse haven met de Duitse oorlogsindustrie, die Rotterdam tot een belangrijk doelwit van de geallieerden maakte. Van Oudheusden werkt voor Saricon, een ingenieursbureau gespecialiseerd in de opruiming van achtergebleven explosieven.
Op basis van archiefmateriaal in Nederland, Engeland, Amerika en Duitsland weten Baart en Van Oudheusden de geallieerde bombardementen boven Rotterdam, tussen 15 mei 1940 en 5 mei 1945 315 in totaal, gedetailleerd in kaart te brengen. De lezer krijgt een nauwkeurige beschrijving welke toestellen betrokken waren bij de verschillende bombardementen en wat voor soort bommen er afgeworpen werden. Voor de leek misschien wat te gedetailleerd.
De Nederlandse regering
De technische details worden echter afgewisseld met ooggetuigenverslagen van Rotterdammers die de bombardementen vanaf de grond meemaakten. Evenals met de ervaringen van de bemanningen van de bommenwerpers. Daarnaast is er ook veel aandacht voor de Nederlandse regering en het optreden van de adjunct-marineattaché, luitenant-ter-zee eerste klasse Cornelis Moolenburg. Deze laatste trad op als verbindingsofficier tussen de Britse en Amerikaanse luchtmacht en de Nederlandse regering. Baart en Van Oudheusden maken duidelijk dat de Nederlandse regering enerzijds niet goed door had hoe groot de schade en het leed onder de eigen bevolking was en anderzijds dat het winnen van de oorlog topprioriteit voor hen was. Hoewel de regering bij de Engelse en Amerikaanse krijgsmacht benadrukte dat men oog moest hebben voor de gevolgen voor de bevolking, bleven zij toestemming geven voor de bombardementen. Het bombarderen werd niet aan banden gelegd, wel werd de bevolking gewaarschuwd dat zij maar beter konden verhuizen.
Kinderschoenen
Gaandeweg wordt het de lezer duidelijk hoezeer de luchtoorlog in de kinderschoenen stond. Primitieve navigatiemiddelen en het ontbreken van de technische mogelijkheden om nauwkeurig te kunnen bombarderen zorgden ervoor dat het grootste deel van de bommen ver naast het beoogde doel terechtkwam. De bommen die wel goed terecht kwamen, leverden over het algemeen weinig fundamentele schade op.
Dat roept de vraag op wat de zin van deze bombardementen is geweest. De auteurs stellen zich deze vraag in de conclusie ook, maar kunnen er geen gemakkelijk antwoord op geven. De luchtoorlog boven Rotterdam heeft in ieder geval bijgedragen aan de kennis over- en de ontwikkeling van het voeren van luchtoorlogen.
Target Rotterdam is een rijk geïllustreerd boek met nog niet eerder gepubliceerde foto’s van de bombardementen. Daarnaast zijn er in de verschillende bijlagen overzichten opgenomen van de bombardementen, het materieel dat daarvoor ingezet werd, en de namen van burgerslachtoffers en de omgekomen bemanningsleden. Deze bieden een goede ondersteuning bij de tekst Target Rotterdam laat op indrukwekkende wijze zien dat na hét bombardement van mei 1940 het gevaar voor de Rotterdammers niet voorbij was.
Door Marleen van den Berg.
Marleen van den Berg rondde de research master Colonial and Global History aan de Universiteit Leiden af. Tijdens haar studie specialiseerde zij zich in de contemporaine geschiedenis van Nederland en Nederlands-Indië. Sinds april 2018 is zij als promovendus verbonden aan het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en de Universiteit van Amsterdam. Haar onderzoek richt zich op de Jodenvervolging in Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog en het rechtsherstel na de oorlog.