Blieb
Mijn pasje houd ik tegen de sensor en blieb de zware, brandwerende deur van het koele depot gaat open. Samen met mijn collega, die eveneens nieuw is, zoeken we naar de middeleeuwse charters die we voor een college moeten ophalen. Straks komt een groep studenten langs. Aan ons de taak om alles klaar te leggen, toezicht te houden en te helpen.
Een stapel aanvraagbriefjes met de betreffende nummers hebben we bij de hand. Ietwat onwennig, maar vol verwachting maken we de lades open. Allemaal stukken perkament met indrukwekkende zegels van zo’n 500 jaar oud komen tevoorschijn, ingepakt tussen zuurvrij karton. Het is de allereerste keer dat ik in aanraking kom met zulke documenten. Met grote voorzichtigheid en gepaste eerbied laden we alles op een karretje.
Een baan!
Het verlossende telefoontje kwam niet lang daarvoor. Alle brieven, vrijwilligerswerk, netwerk- en sollicitatiegesprekken leidden uiteindelijk tot een prachtig resultaat: een baan als publieksadviseur bij de Groninger Archieven. Aan mij de taak om studenten en belangstellenden de meerwaarde van geschiedenis in te laten zien. Het heeft mij altijd getrokken om op zoek te gaan naar waarom iets is zoals het is, en dat zo laagdrempelig mogelijk te delen met anderen. Dat was nu ineens mijn werk geworden.
Mijn archiefervaring was niet per se gering. Niemand weet immers meer dan ik van die stapel negentiende-eeuwse handgeschreven brieven die ik doornam voor mijn masterscriptie. In mijn nieuwe rol als werknemer begon het mij al snel te duizelen: er is zoveel meer archiefmateriaal dan ik mij had kunnen voorstellen! Ik weet veel te weinig! Hoe kan ik de informatie die ik nodig heb vinden? Gelukkig heb ik collega’s met ontzettend veel en specifieke kennis. Ik blijf het bijzonder vinden dat ik zomaar van alles kan vragen en na een werkdag weer allemaal nieuwe dingen heb geleerd. Na mijn eerste week dacht ik: heerlijk, hier valt meer dan genoeg te leren.
Grijns
Vooral de eerste weken had ik er last van. Een lichte grijns als ik door de gangen liep op zoek naar archiefstukken. Gewapend met pasje en aanvraagbriefjes haal ik geregeld stukken op. Voor een schoolgroep die langskomt, een tentoonstelling die moet worden ingericht, of om mijzelf te verdiepen in een nieuw project. Nog ietwat stuntelig manoeuvreer ik mij door de 17 depots in ons gebouw. Ik rol de verrijdbare kasten opzij om wat dagboeken op te halen of trek een lade open voor een stadsplattegrond. Ik voel mij ontzettend de nieuweling, maar ik kan gewoon niet anders dan mij steeds verwonderen dat ik zomaar deze documenten in handen mag hebben.
Bij uitzondering zijn de depots toegankelijk voor publiek en mag ik iets van deze verwondering delen. Studenten, scholieren en andere belangstellenden krijgen bij een educatieproject of op een open dag een rondleiding. Van tevoren zoeken we wat stukken uit. De charters zitten standaard in het programma, maar ook de kaart van de Provincie Groningen door Beckeringh, vaak ook de inschrijving van Aletta Jacobs in het Album Academicum en bijvoorbeeld een 18e-eeuws kookboek van een welgestelde Groningse familie die op een borg woonde. Maar ook een telefoonboek, glasplaatnegatieven en filmmateriaal doen het goed.
Educatie
Na het depotbezoek wacht de scholieren of studenten vaak een berg aan informatie in de studiezaal. Aan de hand van vragen gaan zij meer ontdekken over bijvoorbeeld de geschiedenis van het Academisch Ziekenhuis, de plaatsing van het Peerd van ome Loeks op het Stationsplein, of het verdwijnen van Sociëteit de Harmonie uit de binnenstad. We leggen kranten, gemeenteraadsverslagen, notarisarchieven, boeken, kaarten en knipselmappen neer. Het is soms de eerste aanraking met een berg informatie die je niet met behulp van Google kunt doorzoeken. Een uitstekende oefening in scannen, lezen en nadenken: hoe en waar vind ik in korte tijd antwoord op mijn vraag?
Pleidooi
Als je een vraag stelt die wordt beantwoord door een oude kaart, een brief of fotoboek dat je in je handen hebt, dan komt geschiedenis ineens dichtbij. Archieven hebben met hun materiaal een uniek middel om mensen bewust te maken van hun verleden. Om scholieren te laten weten dat het ook in hun straat vroeger oorlog was, in hun provincie Opstand en in hun stad succesvolle burgerprotesten.
Het zelf verdiepen in het verleden raakt mensen, het geeft betekenis en inzicht, het dwingt tot nadenken, het verwondert en verbreedt de horizon. Wij historici weten dat natuurlijk, en door onze kennis en vaardigheden is het verleden toegankelijk. Mijn ervaring is dat veel meer mensen wel in aanraking zouden willen komen met geschiedenis. Het is dan ook mijn pleidooi om al die kennis, al die mooie ontdekkingen en onderzoeken niet voor jezelf te houden maar ervan te delen. Archieven moeten daar een belangrijk aandeel in kunnen hebben en met hun bijzondere stukken het verleden dichtbij laten komen. En dat voor iedereen!
Door Jaline de Groot.
Jaline de Groot (1992) heeft Geschiedenis en Filosofie gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen en schreef een scriptie over het ontwerpproces van het Groningse Botanisch Laboratorium. Sinds september is zij werkzaam als publieksadviseur bij de Groninger Archieven waar zij meewerkt aan allerlei publieksactiviteiten en met name ‘Maak Geschiedenisprojecten.’ Dat zijn projecten waarbij publiek mee mag helpen om zelf archieven te ontsluiten.
