Longread: Maike Drost, Een ‘vergeten’ verleden: ideologische diversiteit tijdens de Engelse Restauratie

 

De Restauratie is een term die gebruikt wordt voor de periode in de Engelse geschiedenis tussen 1660 en 1689. Deze periode volgde direct op de Engelse Burgeroorlogen en het Interregnum, toen Engeland geen koning had en geregeerd werd door een parlement. Het Interregnum kwam ten einde toen in 1660 een gedeelte van het Engelse leger rebelleerde en de verbannen Charles II, zoon van de geëxecuteerde Charles I, terughaalde naar Engeland. Charles en zijn aanhangers, de royalisten, stonden erop deze nieuwe revolutie de Restauratie te noemen. Het gebruik van deze term illustreert de hoop van de royalisten dat de kroning van Charles een periode van onrust en oorlog zou afsluiten en vrede en orde zou bewerkstellen.[1]

Een gebeurtenis als de Restauratie was nieuw binnen de Engelse geschiedenis. Om de vrede te herstellen, verklaarden de leden van het Engelse parlement alle beslissingen gemaakt na de val van Charles I’s regiem onwettig. Met de Acte van Vergoeding en Vergetelheid (1660) werd twintig jaar aan geschiedenis uitgewist. Legaal gezien hadden de Engelse burgeroorlogen nooit plaatsgevonden. Het doel van de Acte was dat mensen niet meer zouden handelen naar de onderlinge verschillen uit de periode 1640-1660. Alle politieke besluiten uit die periode werden dan ook nietig verklaard. Omwille van de vrede moest de Engelse bevolking deelnemen aan een collectief geheugenverlies.

De Acte van Vergetelheid bracht Engeland terug naar de periode voor 1640. Hierdoor kwamen ook de verschillen uit deze periode weer bovendrijven, hetgeen zorgde voor kritiek op het regiem van Charles II. Twee jaar na de inwerkingstelling van de Acte van Vergetelheid werden de Legalisatiewetten ingevoerd om de Acte te ondersteunen. Deze wetten maakten het censureren van teksten mogelijk. Alleen teksten die conform waren aan het regiem van de Restauratie zouden naar de drukker mogen. Op deze manier moest er intellectuele uniformiteit ontstaan. Er werden censors in dienst genomen die de taak hadden teksten te controleren op ideeën die tegen Charles en zijn regering ingingen en deze vervolgens te censureren. Bij narratieve werken, zoals geschiedenisboeken, waren de wetten zeer effectief. Poezië was echter moeilijker te controleren, aangezien deze vorm van literatuur vaak gebruik maakt van symboliek en dubbele betekenissen. Vandaar dat er in dit stuk gekeken wordt naar een aantal bekende gedichten die geschreven zijn tijdens de regeringsperiode van Charles II. Aan de hand van deze gedichten is het mogelijk om te analyseren op welke wijze ten tijde van de Restauratie het mogelijk was om de censuurwetten te omzeilen.

 

Verborgen instructies

Andrew Marvell was een lid van het Engelse parlement onder Charles II en was absoluut geen bewonderaar van de koning. Ondanks de censuurwetten probeerde Marvell zijn kritiek op de koning schriftelijk te uiten. Hij schreef een reeks gedichten die nu vooral bekend staat vanwege het laatste gedicht; The Last Instructions to a Painter. Deze gedichten vormden een reactie op The Instructions to a Painter van Edmund Waller dat het beleid van Charles II ten opzichte van de oorlog met de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden prees. De eerste twee gedichten binnen Marvell’s reeks zijn zonder vergunning gedrukt, wat resulteerde in een boete voor de drukkers. The Last Instructions, het laatste, meest kritische gedicht, zag slechts een beperkte circulatie als manuscript. Hiermee werden de censors omzeild. Het in bezit hebben van een ongecensureerd manuscript was namelijk wel strafbaar, maar extreem moeilijk te controleren.

De kritiek van Marvell op de regering van Charles II is extreem direct en bijna grof te noemen. Omdat Marvell geen toestemming tot publicatie zocht, was er geen enkele noodzaak tot subtiliteit. In zijn gedicht beschrijft Marvell hoe Engeland de oorlog met de Republiek verliest. Specifiek heeft hij het over de overwinning van admiraal Michiel de Ruyter op de rivier de Medway. De Ruyter brak op 12 juni 1667 de ijzeren ketting die ter verdediging over deze rivier gespannen lag, voer de rivier op en verbrandde de grootste schepen van de Koninklijke Vloot. Deze acties waren extreem vernederend voor het Engelse leger. In een poging het gezichtsverlies te beperken werd één van de havenleiders, Peter Pett, als schuldige aangewezen. Pett geloofde niet conform de Engelse kerk en was daarom een makkelijk slachtoffer. In zijn gedicht merkt Marvell op:

Al onze mislukkelingen moeten op Pett vallen

Zijn naam alleen is het antwoord op allen.[2]

Een overheid die niet zorgt voor de burgers maar in plaats daarvan schuld toewijst aan anderen om zichzelf te redden, is volgens Marvell een verwerpelijk bestuur. Dit maakt hij dermate duidelijk in de conclusie van zijn gedicht. In de laatste zestig regels van The Last Instructions beschrijft Marvell hoe Charles II een jonge vrouw tegenkomt. Ze is vastgebonden en gekneveld, haar ‘stille tranen spreken van geheime angst’. [3] Wanneer Charles zich aan haar probeert op te dringen, realiseert hij zich dat de vrouw die hij probeert te verkrachten ‘Engeland, of de Vrede’ is.[4]

Het gedicht van Marvell is een goed voorbeeld van zowel de effectiviteit als de ineffectiviteit van de Acte van Vergetelheid en de Legalisatiewetten. Marvell heeft dit gedicht, dat duidelijke kritiek op het regiem van de Restauratie bevat, geschreven en in circulatie weten te brengen. Hoewel deze circulatie op zeer kleine schaal en onder de veilige mantel der anonimiteit plaatsvond, laat het desalniettemin zien dat het mogelijk was om de censuurwetten te omzeilen. Aan de andere kant illustreert het feit dat het gedicht pas decennia later gepubliceerd zou worden, de effectiviteit van de maatregelen die het regiem van Charles nam om andere opinies te onderdrukken.

 

Een verloren paradijs

Toen Charles II toegezongen door kerkklokken en bij het licht van vreugdevuren Londen binnentrok, waren er meerdere mannen die dit vertoon van rijkdom en macht met wantrouwende ogen gadesloegen. Eén van deze mannen was John Milton. Milton had tijdens de burgeroorlogen de executie van Charles I verdedigd en hij had een positie bekleed in de regering ten tijde van het Interregnum. Na de terugkeer van Charles II werden de boeken van Milton publiekelijk verbrand. Na een korte periode in gevangenschap trok Milton zich terug naar het platteland, waar hij zijn boek Paradise Lost zou schrijven.

Paradise Lost is een Bijbels epos, een gedicht zonder rijm. Het gedicht vertelt het verhaal van de rebellie van Lucifer en zijn engelen tegen God. Na zijn val verleidt Lucifer Eva tot het eten van de verboden vrucht in de tuin van Eden. Dit zorgt voor de val van zowel Eva als Adam, en de loslating van Dood en Zonde, de zonen van Lucifer, op aarde. Omdat Paradise Lost een gedicht is, moet men onthouden dat het epos een dubbele betekenis kan bevatten. In eerste instantie is het verhaal heel rechtlijnig; het gaat over de christelijke erfzonde. Wanneer het gedicht in zijn historische context geplaatst wordt, zijn er echter andere interpretaties op los te laten. Zo kan de titel Paradise Lost verwijzen naar het Eden, het paradijs dat door de zonde van Eva aan de mens verloren is, maar ook naar het Engelse Gemenebest dat verloren ging met de terugkeer van Charles II. Over de wijze van terugkeer lijkt Milton in zijn epos een opmerking te maken. In deel vijf ontvangt Adam een engel van de heer. Diens aankomst word als volgt omschreven:

Gaat Adam d’ eedlen gast, Gods Engel, te gemoet.

Daar was geen weidsche sleep, in staatsie met hem trekkend,

Zijn waardigheid lag in hem -zelf , meer indrukwekkend

Dan ’t snuivend vierspan, aan vergulden toom geleid,

En slaven in ’t livrei, — der vorsten ijdelheid,

En ’s volks bewondring.[5]

Milton stelt in dit stuk dat Gods Engel een natuurlijke superioriteit heeft. De waardigheid van de Engel ligt in hemzelf, hij heeft dus geen ceremonie nodig om zijn gezag te laten gelden. Later in het gedicht concludeert Adam dat een heerser zonder dergelijke superioriteit niets anders kan zijn dan een tiran, aangezien hij niet van nature boven de rest staat. Charles II’s terugkeer naar Engeland ging gepaard met veel ceremonie en spektakel. Milton stelt dat dergelijke gebruiken enkel nodig zijn wanneer iemand niet van nature superieur is. Hiermee insinueert Milton dat Charles II dergelijke ceremonie nodig had om een superioriteit te claimen, die hij kennelijk niet van nature bezat.

Paradise Lost bevat subtiele kritiek op Charles II en een verlangen naar het verleden. De symboliek is echter zo subtiel dat de meeste mensen de dubbele betekenis van het epos waarschijnlijk niet zouden begrijpen. Dit maakte dat het gedicht gepubliceerd kon worden in 1667 en 1674. Het feit dat het niet sociaal geaccepteerd was om bewondering voor het epos uit te spreken, toont aan dat de inhoud van dit gedicht aan de rand ligt van wat de censoren toelieten.

 

Conclusie

De Restauratie bracht met haar wetten Engeland twintig jaar terug in de tijd. Dit zorgde voor een terugkeer naar de onrust en onenigheid die tot de burgeroorlogen had geleid. Door middel van censuur probeerde het regiem van Charles II de intellectuele vrijheid te beperken en opinies die niet conform de algemene lijn van de overheid waren te onderdrukken. Om kritiek op de overheid te uiten, moesten de censuurwetten dus omzeild worden. Om zijn uitvoerige kritiek op het regiem van de koning te uiten, moet Andrew Marvell zijn toevlucht nemen tot manuscriptdistributie van zijn Last Instructions to a Painter. Zijn eerdere, illegaal gedrukte, gedichten hadden al tot boetes geleid, terwijl deze beduidend milder waren dan de kritiek die er in het laatste gedicht werd geuit. Hoewel Marvell in zijn Last Instructions Charles ervan kon beschuldigen Engeland en de Vrede geweld aan te doen, durfde hij dit enkel te doen onder de mantel der anonimiteit en op manuscript. Dit limiteerde het bereik van zijn werk sterk.

Een andere mogelijkheid was het schrijven van poëzie. Gedichten maken gebruik van symboliek en dubbele betekenissen, waardoor ze moeilijk te censureren zijn. Zo heeft Milton in zijn Paradise Lost kritiek op de ceremonie omtrent het koningschap van Charles II. Hij stelt zelfs dat enkel onnatuurlijke koningen, mannen zonder superioriteit, dit nodig hebben. Deze subtiele kritiek zit zodanig verweven in het Bijbelse epos, dat Paradise Lost niet werd tegengehouden door de censors. De kritiek die Milton had verwerkt in zijn gedicht, was echter zo subtiel dat ook de meeste lezers hem niet begrepen.

Uit de twee beschreven voorbeelden blijkt dat het inderdaad mogelijk was om de censuurwetten te omzeilen. Door gebruik te maken van illegale circulatie kon een stuk vrijelijk geschreven en uitgedeeld worden. De circulatie van een dergelijk stuk was echter sterk gelimiteerd. Een gedicht met kritiek kon uitgegeven worden, wanneer deze kritiek verborgen zat binnen de symboliek der poëzie. Deze symboliek werd niet altijd door de censoren opgepikt. Een direct gevolg hiervan was dat lang niet iedereen de verborgen kritiek uit de tekst op kon maken. Hoewel er dus manieren waren waarop de censuurwetten omzeild konden worden, hadden deze methoden grote nadelen. Deze nadelen tonen aan dat de censuur van Charles II effectief was, zelfs wanneer men tracht haar te omzeilen.

 

LEES HIER DE SCRIPTIE WAAROP DEZE LONGREAD GEBASEERD IS!

WIL JIJ OOK JE SCRIPTIE PUBLICEREN EN EEN LONGREAD SCHRIJVEN? STUUR DAN NU JE STUK OP!
NOTEN:

[1] Neil H. Keeble, The Restoration: England in the 1660’s. (Oxford, 2002) 52.

[2] The Last Instructions to a Painter l: 767-768.

[3] The Last Instructions to a Painter l: 897.

[4] Ibidem, l: 906.

[5] John Milton, Het verloren Paradijs, ca. 1890, boek V: 351-357

Berichten gemaakt 1260

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven