In één van haar bekendste nummers zingt Amy Winehouse: “I go back to black.” Met deze woorden lijkt Amy haast haar eigen toekomst te voorzien. Vijf jaar later overleed Winehouse op 27-jarige leeftijd aan een alcoholvergiftiging. De zangeres heeft een turbulent leven gekend. Sinds haar dood zijn er verschillende documentaires uitgebracht, maar Amy (2015) werd zo geprezen door critici dat het zelfs de Oscar voor beste documentaire won in 2016. Nu, negen jaar later, is er een biopic uitgebracht. Back to Black (2024) vertelt het verhaal van Winehouse, vanaf het moment dat ze haar eerste platencontract tekent op 17-jarige leeftijd tot aan haar laatste dagen, met een grote focus op haar relatie en huwelijk met ex-man, Blake Fielder-Civil. Dankzij de zware thema’s is Back to Black allesbehalve luchtig, maar het blijft boeiend.
Amy’s muzikale carrière, vader-dochterrelatie en Blake
Het maken van een muzikale biopic is altijd spannend. Voorgangers Bohemian Rhapsody (2018), Rocketman (2019) en Elvis (2022) werden alom geprezen. Regisseur Sam Taylor-Johnson zag de klus wel zitten en gaf er haar eigen draai aan. Back to Black vertelt het verhaal van de persoon die Winehouse was. Taylor-Johnson gebruikte hiervoor haar muzikale teksten als inspiratie voor het verhaal en baseerde zich op de gelijknamige album uit 2006 als tijdlijn. De kijker leert Amy kennen als een liefdevol persoon, die alles over heeft voor de man waar ze zo van houdt. De film begint met Winehouse als beginnend artiest die ontdekt wordt door Simon Fuller, bekend van het managen van de Spice Girls in de jaren ’90. Het belicht ook haar sterke band met oma Cynthia (Lesley Manville), de minder sterke band met vader Mitch (Eddie Marsan) en de toxische relatie met grote liefde Blake Fielder-Civil (Jack O’Connell). Helaas zien we niet veel van haar moeder Janis (Juliet Cowan). Of de twee een hechte band hadden, is dan ook niet bekend. Wel zet de film de relatie met Fielder-Civil neer als een belangrijke factor die Amy deed worstelen met verslavingen, eetstoornissen en zelfdestructie. Het toont ook hoe de Britse pers haar voortdurend achtervolgde, vergelijkbaar met de situatie van Prinses Diana.
Vader Mitch en het muzieklabel
De film richt zich voornamelijk op Amy en haar relaties met de twee belangrijkste mannen in haar leven: Mitch en Blake. Dit heeft enige controverse rond de film veroorzaakt. Taylor-Johnson heeft aangegeven dat ze het beste in beide mannen naar voren wilde brengen en het verhaal van Amy wilde vertellen zonder een specifieke ‘schuldige’ aan te wijzen voor haar lijden. Hoewel ik enige begrip heb voor deze insteek van de film, stoor ik mij als historica en als fan van de zangeres aan het weglaten van belangrijke elementen van Amy’s verhaal. Het is geen geheim dat Amy werd uitgebuit door de mensen om haar heen. De documentaire Amy heeft dit dan ook bevestigd en heeft onder andere gefocust op haar relatie met haar vader, haar ex-echtgenoot en de hogere bazen bij het platenlabel. Zo hebben haar vader en andere mensen in haar professionele kring de signalen genegeerd dat Amy hulp moest zoeken voor haar verslavingsproblemen. . Dit is één van de reden waarom Simon Fuller besloot om niet langer als manager van de zangeres op te treden, omdat hij vond dat het niet langer zo door kon gaan. In haar liedje, Rehab, zingt de zangeres dan ook, “They tried to make me go to rehab, but I said ‘no, no, no,’” gevolgd door de zin, “I ain’t got the time and if my daddy thinks I’m fine.” Hoewel dit liedje een zekere banger is, heeft het achteraf gezien ook een bittere nasmaak gekregen. Taylor-Johnson gaf aan dat ze recht wilde doen aan de zangeres, maar kun je dat echt doen de ‘negatieve’ feiten te negeren?
Bad Man Blake
Hoewel Amy wel enige controle had over haar leven en beslissingen, vind ik dat deze aspecten van haar verhaal ook in een film belicht moeten worden. Er hoeft niet per se een schuldige te worden aangewezen, maar laten we niet vergeten dat er misbruik werd gemaakt van de zangeres. Hoewel muzikale biopics vaak de waarheid achter persoonlijke relaties onthullen, lijkt de toxische liefdesrelatie met Blake tot op zekere hoogte geromantiseerd te worden. De film draait grotendeels om deze relatie, maar cruciale momenten worden helaas over het hoofd gezien. Voorbeelden hiervan zijn hoe Blake Amy introduceerde aan harddrugs en hoe hij drugs naar haar smokkelde terwijl ze in een afkickkliniek zat. Het weglaten van deze momenten doet geen recht aan Amy’s ervaringen en geeft de film een oppervlakkig gevoel.
Nieuwkomer Marisa Abela
Hoewel Taylor-Johnson een hoop ellende uit Amy’s leven lijkt te verdoezelen, blijft de focus van de kijker op Marisa Abela, die Amy vertolkt. Tijdens het kijken vergat ik dat ik naar een actrice keek en niet naar de echte zangeres zelf. Het acteerwerk van Abela is indrukwekkend en overtuigend. Ze portretteert Amy met zowel fragiliteit als flair, iets wat niet veel acteurs haar na kunnen doen. Bovendien slaagt ze erin om de stem van de zangeres nauwkeurig na te bootsen. Hoewel ik niet helemaal tevreden ben met het regiewerk van Taylor-Johnson, moet worden gezegd dat Abela de film naar mijn mening heeft gered!
Door Rajae el Morabet Belhaj
Back to Black (2024), regie Sam Taylor-Johnson
Nu in de bioscoop te zien
Met o.a.: Marisa Abela, Lesley Manville, Eddie Marsan
Rajae el Morabet Belhaj (1998) heeft de bachelor Geschiedenis aan de Universiteit Leiden afgerond, waar ze zich heeft gespecialiseerd in raciale betrekkingen in de Amerikaanse samenleving in historisch perspectief. Momenteel volgt ze de research master History: Cities, Migration and Global Interdependence en de master North American Studies in Leiden en doet zij onderzoek naar sociale relaties tussen etnische groepen en politiegeweld in Amerikaanse mainstream films. Onlangs is zij ook aan de slag gegaan als cultureel adviseur bij het Creative Europe Desk | DutchCulture.
