Recensie | Ben Shapiro – The Right Side of History

In het voorjaar van 2019 verscheen de conservatieve politiek commentator, podcaster en auteur Ben Shapiro op de BBC om zijn nieuwe boek, The Right Side of History, te bespreken. “America is struggling right now in a lot of ways. But its largest struggle is the struggle for our national soul. We are so angry at each other right now. That anger is palpable”, schrijft hij in de conclusie. Dit boek wil deze woede verklaren en oplossen door terug te keren naar een nationaal gedeelde visie die leunt op Joods-christelijke waarden en Grieks rationalisme. Ben Shapiro, die gekscherend ‘the cool kids’ philosopher’ wordt genoemd, staat nou niet per se bekend om zijn verzoenende toon. De New York Times noemde hem een ‘provocatie gladiator’ die de harten van miljoenen jonge conservatieven voor zich heeft gewonnen. Dus is hij wel de aangewezen persoon om de verharding van het publieke debat, waar hij zelf vaak aan bijdraagt, te verzachten? Deze vraag stelde Andrew Neil van de BBC ook en een gefrustreerde Shapiro stormde weg uit het interview. ‘Thank you for your time and for showing that anger is not part of American political discourse’, kon Neil nog net zeggen voordat Shapiro het interview beëindigde.

De twee pilaren van het Westen

De centrale these van het boek, in de woorden van Shapiro zelf, is “…that Western civilization, including our modern notions of values and reason and science, was built on deep foundations. This book argues that we’re tossing away what’s best about our civilization because we’ve forgotten that those foundations even exist.” En welke fundamenten zijn dat precies? Joods-christelijke waarden die leunen op de notie dat we geschapen zijn naar Gods evenbeeld; en Grieks filosofisch rationalisme. Zonder deze twee pilaren – Jeruzalem en Athene – stort een samenleving in elkaar, kijk maar naar de Sovjet-Unie, Nazi Duitsland of het Schrikbewind van Robbespierre. Etnisch nationalisme en tribalisme, fascisme, hedonisme, imperialisme, communisme, bureaucratisch totalitarisme, eugenetica en intersectionaliteit zijn allemaal producten van de verwerping van Jeruzalem en Athene. En alles was goed, fatsoenlijk en deugdelijk is, namelijk wetenschap, progressie (niet te verwarren met progressief, daar houdt Shapiro niet van), vrije wil, individuele grondrechten, abolitionisme, de Amerikaanse Grondwet, universeel kiesrecht en de burgerrechtenbeweging komen voort uit de openbaring van Jeruzalem en de Griekse rede. Het is naast een reductionistisch historisch perspectief ook nog eens een geheel onorigineel standpunt. Dit is bijna exact de these van een ander boek dat ook dat jaar verscheen: Heerschappij van Tom Holland, welke ik eerder recenseerde. Maar er is één groot verschil; het is opvallend dat de conservatief gelovige Shapiro meer achting heeft voor de pilaar van Athene dan de niet-gelovige classicus Holland, die de klassieke periode afdoet als barbaars en meedogenloos.

Politiek traktaat

Maar waar Holland nog enigszins politiek neutraal overkwam is dat voor The Right Side of History wel anders. Shapiro noemt het zelf een boek over Westerse filosofie, maar dit is geen filosofisch naslagwerk à la A.C. Grayling’s The History of Philosophy. Ik zie het eerder als een slecht verkapt politiek traktaat. Alle talkingpoints van conservatief Amerika komen langs en worden, net als alle andere deugdelijkheden, neergezet als producten van Jeruzalem en Athene; de afkeer jegens big government en gecentraliseerde macht is een joodse beginsel; het Westen is de beste en meest vrije beschaving die ooit heeft bestaan; Amerika is ‘the greatest blessing for mankind in human history’; individuele rechten (tegenover groepsrechten en – identiteit waar rechts een hekel aan heeft) komen voort uit de Bijbel; de geesteswetenschappen ondermijnen kapitalisme en willen het hele systeem omvergooien; en intersectionalisme en social justice zijn een terugkeer naar het heidendom. Vooral het laatste hoofdstuk, ‘The Return to Paganism’, is expliciet anti-links en anti-progressief.

Verzoening?

In de conclusie doet Shapiro een poging tot verzoening. Geen goede per se, maar een verzoening desalniettemin. We moeten weer tot elkaar komen, een gedeeld moraal nastreven. “We were a community, forged in fire and tethered together by a set of values stretching back to the Garden of Eden […] We can regain that. We must regain that.” Hoe, vraag je je af? Shapiro deelt de vier simple lessen die hij zijn kinderen meegeeft. Maar ook deze ogenschijnlijk universele regels bevatten rechts-conservatieve veronderstellingen die systematische problematiek onder het tapijt veegt: “Your failures are purely your own”, klinkt toch niet als een tegelwijsheid waarmee je je boek zou willen eindigen.

The Right Side of History deelt grotendeels de conclusie, maarmist de charme, de literaire stijl en historische anekdotes van Heerschappij. Is er iets positiefs te zeggen over dit boek? Nou, er komen een hoop namen langs uit de Westerse filosofie, ook namen die ik nog niet (zo goed) kende. Van de bekenden als Plato, Aristoteles, Thomas van Aquino, Francis Bacon, Hugo Grotius, Thomas Hobbes, Rousseau, Spinoza, Edmund Burke, Marx en Nietzsche tot minder bekende figuren als de filosoof John Dewey. Hoewel een filosofische wie-is-wie van tijd tot tijd geen kwaad kan, moet ik zeggen dat ik de karakterisering van bijvoorbeeld Marx of Rousseau door Shapiro niet per se vertrouw. Steelmanning kan moeilijker zijn dan je denk…Misschien blijven er dan toch weinig redenen over om dit boek te lezen.

Door Kaj Brens.


Ben Shapiro, The Right Side of History. How Reason and Moral Purpose Made the West Great.
Uitgeverij HarperCollins Publishers Inc, 2019. 288 pagina’s.
ISBN: 9780062857903
€16,99


STEUN JONGE HISTORICI, BESTEL DIT BOEK VIA ATHENAEUM BOEKHANDEL

Lees hier meer over ons affiliate partnerprogramma.


Kaj Brens studeerde Geschiedenis en Religiewetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij schrijft opiniërende artikelen voor meerdere websites en soms ook in de landelijke pers.

Berichten gemaakt 1230

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven