“Truth is stranger than fiction”, luidt een gevleugeld citaat. Dat de waarheid soms zelfs niet alleen maar vreemder, maar ook nog beter is, blijkt uit Bill Brysons nieuwste boek. De zomer van 1927, een vertaling van One Summer: America, 1927, is een wervelwind aan interessante verhalen en anekdotes over een zomer waarin achteraf belangrijke historische momenten zouden plaatsvinden.
De opkomst van de Verenigde Staten
Zo op het eerste gezicht lijken de verhalen die Bryson uit heeft gekozen vrij willekeurig en niet direct van betekenis. Het is echter de context van de periode die de verhalen van belang maken. De historische momenten zijn niet direct meetbaar: soms gaat het bijvoorbeeld over bewegingen als racisme, die zich uitten in bijvoorbeeld een racistische moord. Deze verhalen zijn echter een duidelijke graadmeter voor de stand van zaken in de Verenigde Staten en de westerse wereld op dat moment en laten zien dat deze periode bepalend is geweest voor de opkomst van de Verenigde Staten als wereldmacht. Het boek biedt daarmee inzicht in een natie die ook nu nog ons nieuws beheerst.
Mocht je je afvragen of het boek dan een specifiek onderwerp heeft, dan is de titel veelzeggend. Geheel in Brysons stijl beschrijft De zomer van 1927 met meesterlijk detail wat er gebeurde in 1927 in Amerika. Het boek bevat verhalen over (pop)cultuur, muziek, film, industrie, maar ook bijvoorbeeld over de zwarte kanten van racisme en immigratie. Het is dus niet alleen een positief verhaal, maar kent ook zeker een politieke dimensie. Toch houdt de luchtige toon van Bryson het boek leesbaar. In het proloog en vijf delen per zomermaand, elke maand een eigen thema, gaat Bryson van start als een achtbaan die pas tot stilstand komt aan het einde van het epiloog. Er zit dus niets anders op dan maar gewoon beginnen met lezen.
De vlucht van Lindbergh
Een duidelijk historisch moment dat wordt verhaald, met een lange aanloop door Bryson overigens, is de vlucht van Charles Lindbergh. Als eerste vloog hij in mei 1927 aan een stuk over de Atlantische Oceaan. Lindbergh is daarmee één van de hoofdpersonen van Brysons boek. Met de opkomende vliegtuigindustrie laat Bryson zien hoe Amerika zich industrieel ontwikkelde en hoe in de jaren ’20 alles mogelijk leek, zelfs van New York naar Parijs vliegen.
Hoewel Bryson een aantal personages, zoals Charles Lindbergh en president Coolidge in de verschillende hoofdstukken laat figureren, lijkt er verder weinig samenhang tussen de verhalen te zijn. Het lijkt alsof Bryson verbanden tussen de verschillende gebeurtenissen wil aanduiden, maar halverwege blijft steken. Uiteindelijk is dit boek vooral een encyclopedie, een opsomming van feiten over de Verenigde Staten in 1927. Er ontbreekt dus een duidelijk betoog, hoewel de beschreven momenten wel degelijk van historisch belang zijn geweest voor onze huidige samenleving. Dit was een mooie inbedding en link met het heden geweest en het is jammer dat Bryson hier niet meer woorden aan besteedt.
Een encyclopedie van 1927
Bryson is geen historicus die verklaart of verbanden legt. Het gemis van een betoog maakt het soms wat vermoeiend om te lezen, ware het niet dat Bryson een hele kundige verteller is en het boek goed vertaald is. Zoals altijd vraag je je bij dit genre boeken af, – Brysons stijl is vergelijkbaar met de stijl van Geert Mak – had dit specifieke detail er nu echt in gemoeten? Tegelijkertijd, de vele details blijven ervoor zorgen dat de non-fictie verhalen lezen als een goede avonturenroman. Zelfs het weer komt op vele dagen aan bod, als ultieme sfeerschets van de gebeurtenissen.
Het is duidelijk dat Bryson weer in vorm is. Na eerdere titels als De geschiedenis van bijna alles en Een huis vol: een geschiedenis van het dagelijks leven, levert hij met zijn boek nogmaals een unieke bijdrage aan de literatuur. Over deze periode zijn er niet veel zulke vermakelijke en interessante boeken verschenen. Bryson slaagt er goed in de dramatiek van de jaren ’20 tot leven te laten komen en tegelijkertijd het enthousiasme dat in deze periode leefde te verwoorden. “De hele wereld stond in vuur en vlam”, schrijft hij ergens. Alle kranten die werden verslonden, andere media, de zucht naar sensatie, toenemende contacten tussen Europa en Amerika: de hysterie en het drama, en de tijdsgeest krijgen bij Bryson een plek. Zo laat Bill Bryson zien dat de roaring twenties meer zijn dan een goed feestjes-thema. Let wel op: eenmaal bezig moet je even doorbijten, maar dan leg je het boek niet meer weg. Je bent gewaarschuwd.
Bill Bryson, De Zomer van 1927 (Atlas Contact, nov. 2016), vertaling: Peter Diderich, 544 blz. ISBN 9789045033334.
In 2014 verscheen de eerste druk van ‘De zomer van 1927′ in vertaling bij Atlas Contact. In 2016 kwam er een goedkopere druk uit (koopt dus allen!) waarvan binnenkort de tweede oplage zal verschijnen.
Door Bente de Leede
Bente de Leede schrijft momenteel haar masterscriptie aan de Universiteit Leiden over de invloed van de Verlichting op het koloniale wereldbeeld. Ze is geïnteresseerd in koloniale historiografie en beleid zowel in theorie als praktijk, waarover ze onderzoek deed op Bali. Recent werkte Bente als onderzoeksstagiaire bij het KITLV project ‘Dutch Military Operations in Indonesia 1945-1950’, eerder liep ze stage bij documentaireserie De IJzeren Eeuw. Lees meer over Bente op www.visitbente.nl.
