‘Roem is een soort drug die de meeste mensen niet aankunnen,’ zo pochte Trump terwijl hij met zijn minnares en latere tweede vrouw Marla Maples de schaamteloze jetsetfeestjes van Amerika bezocht. Later zou hij zeggen: Een deel van hoe mooi ik ben – is mijn rijkdom.’ Terwijl hij opschepte over zijn vermeende rijkdom en al dan niet bestaande dates met vrouwelijke beroemdheden, was zijn grootste hotel zojuist failliet verklaard. Dit mocht de pret niet drukken en hij vermeldde het dan ook niet. Dit is Donald Trump ten voeten uit.
Michael D’Antonio is een gevierde Amerikaanse journalist die samen met anderen een Pulitzer Prijs won. Hij heeft een fascinerend boek over Donald Trump geschreven dat eind 2015 uitkwam. Hij kon toen nog niet bevroeden dat de zojuist gestarte presidentscampagne dit keer wel serieus bedoeld was en nog zou eindigen in het Witte Huis ook. Inmiddels kent de hele wereld de naam Trump. Maar weinig mensen weten echter wie hij echt is. Als één van de bestgewaarde recente biografieën van de kersverse president van Amerika is dit een must-read voor iedereen met een mening over hem.
D’Antonio heeft een grondige studie gedaan naar Trump, zijn imperium en zijn familie. Hij kreeg toegang tot Donald Trump zelf en andere familieleden. Na een kritische journalist te hebben gesproken werd D’Antonio echter uitgesloten van alle gesprekken met Trump en insiders. Om financiële constructies en technieken uit de zakenwereld te begrijpen heeft hij zich goed ingelezen. De Nederlandse vertaling bij uitgeverij Spectrum kwam begin 2016 uit. Het is een uitstekende vertaling met nauwelijks vertalingsfouten. Er is voor gekozen om de meeste Engelse termen niet te vertalen. Dit lijkt me een juiste keuze omdat veel Amerikaanse politieke of zakelijke termen meestal geen correcte Nederlandse vertaling hebben.
Trump als ruziemaker
Trump erfde een vastgoedimperium en het zakelijk talent van zijn vader. Hij overtrof al spoedig zijn vader in rijkdom, maar nog belangrijker voor hem: hij werd een nationale beroemdheid. Hij liet zich graag bellen door journalisten of zocht de pers zelf op. D’Antonio wijst herhaaldelijk op de sensationele journalistiek in Amerika waarbij in ruil voor sappige nieuwtjes of ongezouten commentaar er niet aan factchecking wordt gedaan. Zo werd Donald Trump uitgeroepen tot miljardair lang voordat hij dat ooit was geworden, iets wat hij zelf natuurlijk niet ontkende. Kritische journalisten geeft hij minder toegang of hij scheldt ze uit en klaagt ze aan. Publieke mediaoorlogen deren hem niet, integendeel: de oorlog levert zelf weer publiciteit op. Hij zei eens: ‘Er is niet zoiets als slechte publiciteit’. Dit zou inderdaad zijn levensmotto kunnen zijn en dankzij die publiciteit verkoopt hij weer producten met zijn naam erop.
Er staan uitgebreide anekdotes in die lang om te lezen zijn, maar zeker de moeite waard zijn. De auteur heeft zich verdiept in enkele langslepende rechtszaken rondom Trump, gevallen van bouwfraude, lokale corruptie en vriendjespolitiek. Hierbij gaat Trump nietsontziend te werk. Tegenstanders worden geïntimideerd om te voorkomen dat ze een proces aanspannen en als ze dat doen dan procedeert Trump tot het hoogste hof aan toe, wat voor arme Amerikanen onbetaalbaar is. Hiermee valt deels te verklaren waarom Trump met zoveel zaken en processen wegkomt en niet in de gevangenis zit. Grappigere verhalen zijn er ook, zoals toen Trump de telefoon opnam als één van zijn (fictieve) medewerkers en opschepte over zijn baas’ rijkdom, iets wat de journalist niet door had.
Een schitterend tijdsbeeld
Een van de grote kwaliteiten van dit boek is niet alleen een scherpe omschrijving van Donald Trump maar ook van de tijdsgeest. Zonder dat D’Antonio een historicus is weet hij voor elke periode een mooi of juist schokkend beeld neer te zetten. Hierbij schroomt D’Antonio niet om zware kritiek te leveren op de Amerikaanse cultuur en maatschappij. Hij haalt onder andere psychologen aan, die de negatieve kanten van het Amerikaanse individualisme en de obsessie met competitie en succes bekritiseren. Waar Trump’s vader echter een zuinig man was en de publiciteit slechts af en toe opzocht voor zakelijk gewin, gaat zijn zoon veel verder. Trump’s narcisme, besluit D’Antonio, is een symptoom van de ‘spirituele leegheid’ van zijn generatie. Terwijl de rijken sinds 1980 rijker worden en de middenklasse stagneert is de maatschappij succes juist meer gaan verheerlijken. De opkomst van de televisie heeft hier grotendeels aan bijgedragen. De rijken rond 1900, zoals de Rockefellers en Carnagies, waren ook bezig met een positieve indruk achterlaten, beschrijft hij. Zo financierde Andrew Carnagie het Vredespaleis in Den Haag. Waar Europeanen, gok ik, met nivellering zouden komen, wenden mensen in Amerika zich tot zelfhulpboeken van mensen als Trump om ook rijk te worden en kijken ze sappige programma’s over celebrities. Iedereen moet rijk kunnen worden, is het idee in Amerika en anders kijk je ernaar op tv.
Besluit: een fraai en tegelijkertijd onthutsend inzicht in een bijzondere persoonlijkheid
Het boek geeft de lezer een goede indruk van de persoon Donald Trump. Zonder dat de toon negatief wordt levert het boek een zeer kritische analyse van Trump. Weliswaar komen er af en toe positieve kanten of gebeurtenissen naar voren, maar er zullen weinig mensen zijn denk ik, die een positief beeld van de man overhouden. De auteur geeft in zijn nawoord, wat een soort persoonsschets van Donald Trump is, toe dat het moeilijk is om empathie voor zo’n man te hebben. Hij is onder de indruk van zijn charmes, maar niet gecharmeerd van zijn persoon.
Vanaf het moment dat D’Antonio ook critici ging interviewen kapte Trump de gesprekken af en zei hij dat het boek helemaal nooit wat zou worden. ‘Ik kan je aanklagen, maar dat doe ik niet, want het wordt toch waarschijnlijk een boek dat niemand wil kopen’, zei hij. ‘Mensen willen iets positiefs lezen en inspiratie opdoen.’ Het liefst heeft Trump een hagiografie. Hiermee houdt Trump strak vast aan het positieve beeld van een uitermate succesvolle man met geniale bovenmenselijke capaciteiten. Een beeld dat hij zelf gecreëerd heeft en al 70 jaar doelbewust probeert uit te stralen.
Nooit genoeg: de biografie van Donald Trump door Michael D’Antonio. Verschenen bij uitgeverij Unieboek/Spectrum (2016), oorspronkelijk bij St. Martin’s Press (2015). 382 pagina’s, €15,00.
Door Alexander van den Berg
Alexander van den Berg (1993) behaalde in 2014 zijn bachelor geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht, waarna hij in 2016 de onderzoeksmaster Modern History voltooide. Zijn expertise ligt bij de politiek-internationale geschiedenis in de achttiende tot negentiende eeuw. In zijn vrije tijd leest hij graag Nederlandse of Engelse historische literatuur. Eerder schreef hij voor Aanzet, het studentenblad van en voor Utrechtse geschiedenisstudenten.
