De film Diplomatie vertelt over de verwoede pogingen van een Zweedse diplomaat om de stad Parijs te behoeden voor vernietiging door de Nazi’s. Op 24 augustus 1944 leek de bevrijding van de stad nabij. Een gecombineerde troepenmacht van Franse en Amerikaanse divisies brak door de Duitse stellingen. De Duitse gouverneur van de stad, Generaal Von Choltitz, had op bevel van Hitler de algehele vernietiging van de stad voorbereid. De bruggen over de Seine waren volgestopt met explosieven en zouden worden opgeblazen zodra de geallieerde troepenmacht het historische stadcentrum binnentraden. Het puin van de bruggen zou een overstroming veroorzaken die een groot deel van de stad onder water moest zetten. De Notre-Dame, Eiffeltoren, Opéra en andere beroemde bouwwerken zouden kort daarna met explosieven worden vernietigd. Aan het eind van de dag zou van de stad weinig over zijn.
In de film van de befaamde Duitse regisseur Volker Schlöndorff (Die Blechtrommel, Die Stille nach dem Schuß) wordt deze diplomatieke strijd weergeven op kleinschalige en persoonlijke schaal. De kijker volgt de discussie tussen Von Choltitz en Raoul Nordling , de Zweedse consul die een vernietiging van de stad probeert voorkomen. De gesprekken tussen de twee spelen zich vrijwel uitsluitend af in de hotelkamer waar Von Choltitz verblijft. Het plot van de film wordt volledig gedragen door het acteerwerk van Niels Arestrup (Von Choltitz) en André Dussollier (Nordling), dat erg overtuigend is. De grote makke van het verhaal wordt hiermee overwonnen: de feitelijke kennis dat de stad tot heden nog bestaat. In plaats van het gissen naar de afloop vraag je je als kijker vooral af: hoe gaat de welbespraakte diplomaat de norse generaal overtuigen?
Schlöndorff baseerde zijn verfilming op een toneelstuk van Cyril Gely. De film eert de stijl van het bronmateriaal. Het plot speelt zich vooral af in gesloten ruimtes met spaarzame buitenscènes. Schlöndorff voegt in zijn verbeelding van het stuk een nieuw personage aan het verhaal toe: de stad zelf. In het decor van de hotelkamer van Von Choltitz ontwaakt langzaamaan de stad Parijs. Door open geslagen balkondeuren zien we gedurende de film de nacht overgaan in ochtend. Wanneer het plot zijn climax bereikt is een constante aanwezigheid van een zonovergoten Parijs in beeld. De spaarzame buitenscènes maken dankbaar gebruik van het Parijse straatbeeld en de film is hiermee een duidelijke ode aan de stad en haar overleving. De personages van Von Chotlitz en Nordling worden uiteindelijk de helden van dit overlevingsverhaal.
Over hoe groot die heldenrol daadwerkelijk was, bestaat geen echte consensus. Zowel Von Choltitz als Nordling hebben verklaard dat zij hierin zelf doorslaggevend waren. Dit valt vooral slecht bij de Parijzenaren zelf. Vooral verzetslieden hebben zich na de oorlog sterk uitgesproken tegen een heldenrol voor Von Choltitz, die werd gehaat vanwege zijn harde optreden tegen de Parijzenaren. Regisseur Schlöndorff vindt ook hiervoor een gepast oplossing. Op het moment-supreme laat hij een simpele Fransman ten tonele verschijnen om een stokje te steken voor een Duitse genieofficier die de orders van Von Choltitz voor behoud van de stad in de wind wil slaan. Hiermee eert Diplomatie zowel de rol van de diplomaten alsmede die van het Franse verzet op straat, een veilige tussenweg waarmee de film zich vrijspeelt van controverse.
Daar waar de film zich waagt aan het grotere plaatje verliest het ook meteen zijn overtuigingskracht. Vergelijkingen tussen de Holocaust en de vernietiging van de stad zijn voor zowel de kijker als de norse generaal Choltitz weinig overtuigend. De significantie van dit verhaal zit hem in de prachtige beelden van de stad, die de diplomatieke strijd gewicht meegeven. Deze kleinschaligheid is te bewonderen in het genre van de Tweede Wereldoorlog film waar regisseurs maar al te graag de eenzame soldaat of burger in het grotere geheel trachten te plaatsen. Diplomatie bewijst dat in de marges van het grote verhaal van de Tweede Wereldoorlog nog voldoende meeslepende micro-narratieven te vinden zijn.
Ruud Klomp (1988) studeerde in 2012 Cum Laude af aan de Radboud Universiteit Nijmegen in de richting Actuele Geschiedenis. Zijn expertise ligt op het gebied van herinneringsdiscourse in populaire cultuur, met nadrukkelijke interesse in Holocaustherinnering. Als financieel lucratieve hobby doceert hij Geschiedenis, Filosofie en Maatschappijleer aan welwillende jeugd. Enige vrije tijd vergooit hij aan het schrijven over populaire cultuur, muziek maken (bluesrockgitaar), Superheldenfilms en Twitter (@RuudKlomp).
