In een statig pand in Amsterdam Oud-Oost is de expositie van Vereniging Ons Suriname in samenwerking met The Black Archives tentoongesteld. In 1919 vestigde de Bond van Surinamers (1919-1924) in Nederland en tot het einde van de Tweede Wereldoorlog de Vereeniging Suriname (1924-1946). De vereniging werd omgedoopt tot Vereniging Ons Suriname (1946) en zette zich in voor dekolonisatie en nationale bevrijding van Suriname en andere voormalig gekoloniseerde volkeren. Na de onafhankelijk van Suriname verschoof de focus naar het voortbrengen van de Surinaamse kunst, cultuur en erfgoed, hoewel er nog altijd gestreden werd voor gelijkheid. De expositie ‘Surinamers in Nederland: 100 jaar emancipatie en strijd’ neemt de bezoeker mee langs de tijdlijn van deze organisatie en hoe de missie is ontwikkeld door de geschiedenis heen.
Naar het kantelpunt
De expositie is opgedeeld in zeven onderdelen, elk met een eigen vrolijke kleur. Langs alle onderdelen loopt een tijdlijn (1919-2019) met het overzicht van belangrijke gebeurtenissen die in die periode zijn gebeurd. In het eerste deel staat het begin van de vereniging en de bijbehorende bestuursleden centraal en wordt het onderwerp van de expositie verder geïntroduceerd door een documentaire over en belangrijke documenten van Anton de Kom. De belangrijke anti-koloniale schrijver en verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland onderbrak een lange tijd aan de meeste leeslijsten van onderwijsinstellingen, maar Anton de Kom kreeg eerder dit jaar als eerste Surinamer een plek in de Canon van Nederland. Lees de recensie van zijn opus magnus ‘Wij slaven van Suriname’ (1934) hier. Het is het waard om even bij deze documentaire stil te blijven staan, omdat niet alleen het verloop van zijn leven aan bod komt maar ook krijgen de nabestaanden een podium om te vertellen over (hun relatie met) De Kom.
Het tweede deel van de expositie toont aan dat de Tweede Wereldoorlog een kantelpunt in de koloniale geschiedenis markeerde. De verenigingsactiviteiten van – toen nog – Vereeniging Suriname lagen stil, maar er waren nog wel Surinaamse individuen die zich verzetten tegen de nazi’s.
Reflecteren kun je leren
Elk deel van de expositie bevat aparte tekstvakken met open vragen, standpunten of een meerkeuzevraag voor de bezoeker. Ook zijn er geluidsfragmenten en lades met meer documentatie en informatie voor de bezoekers beschikbaar. Er is ook een gedeelte dat in het Sranantongo (Surinaams) is geschreven, waarbij de vertaling in één van de lades te vinden is, en verspreid over de exposities zijn geluids- en beeldfragmenten te zien. Een voorbeeld is: ‘Met welke persoon kan jij je het meest identificeren?’ bij een muur met portretten van een aantal belangrijke personen die in de expositie de revue passeren, waarbij de bezoeker een selfie met aan de expositie gerelateerde hashtags kan posten op sociale media. Sommige vragen aan de bezoekers zijn misschien iets te abstract om deze ad rem te kunnen beantwoorden, zoals de vraag naar ‘voorbeelden van verbondenheid/solidariteit tussen bewegingen’. Daarnaast wordt ook de kennis van de bezoeker getest door vragen als ‘Kan jij alle koloniën [be]noemen die ooit binnen het Nederlandse Koninkrijk hebben bestaan?’. Het interactieve aspect van de expositie zet zowel jong als oud aan het denken over belangrijke kwesties, maar het wakkert ook nieuwsgierigheid aan en brengt de verhalen van Surinaamse verzetsstrijders en demonstranten tot leven.
Na de onafhankelijkheidsstrijd
In het vierde en vijfde onderdeel van de expositie wordt de bezoeker meegenomen in de strijd voor onafhankelijkheid. De expositie laat niet een eenduidig perspectief zien, maar bespreekt ook de tegenstanders van de onafhankelijkheid, zoals een deel van de Hindoestaanse bevolking in Suriname, die vreesden voor een creoolse overheersing. Toch werd Suriname op 25 november 1975 politiek onafhankelijk. Deze mijlpaal waar zoveel Surinamers en andere demonstranten jaren voor gestreden hebben betekende niet dat volledige emancipatie in Nederland was bereikt. Er was veel werk aan de winkel om het kwaad van het kolonialisme recht te zetten. In Nederland heerste er nog steeds sterke discriminatie, zoals bijvoorbeeld door politieagenten, jegens Surinamers. De volgende strijd – die nog steeds dagelijks gevoerd wordt – tegen discriminatie en racisme volgt de bezoeker op de voet in de laatste twee delen van de expositie. Om een thuis te kunnen creëren voor de Surinaamse migranten, kreeg de Vereniging Ons Suriname een sociaal-culturele koers. Er werden culturele en sociale activiteiten georganiseerd en het belang hiervan werd aan het licht gebracht. De activiteiten bracht mensen bij elkaar en vormde een solidaire community van Surinamers in Nederland.
Het incomplete curriculum impliciet aan de kaak gesteld
De expositie komt tot zijn eind na een overzicht van de laatste ontwikkelingen op het gebied van emancipatie en verzet in Nederland: zoals de landelijke protesten tegen zwarte piet, Black Lives Matter NL en aandacht voor Black Queer & Trans Resistance NL. Als de expositie iets kan brengen aan niet-Surinaamse bezoekers – zoals ik – dan is dat zelfreflectie. Hoe onwetend ik was over zoveel belangrijke levens en verhalen en hoe incompleet het curriculum van middelbare scholen is. En tot slot hoeveel impact de Nederlandse koloniale overheersing (nog steeds) heeft op verschillende aspecten van de hedendaagse Nederlandse samenleving.
De expositie is verlengd tot 5 december 2020. Mocht je hem toch nog missen, heeft The Black Archives in samenwerking met de Openbare Bibliotheek Amsterdam de gratis expositie ‘Zwarte Beweging #BlacklivesmatterNL’ lopen tot 13 december 2020.
Door Sheline Kap.
De expositie Surinamers in Nederland: 100 jaar emancipatie en strijd is nog tot 5 december 2020 in The Black Archives Amsterdam.
https://www.theblackarchives.nl/vos100-952559.html
Sheline Kap (1997) heeft aan de Universiteit Leiden Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie gestudeerd en vervolgens een jaar gewijd aan Geschiedenis aan dezelfde universiteit. Haar bachelorscriptie (2019) ging over de invloeden van de koloniale overheersing en commerciële activiteiten op de inheemse bevolking en de biodiversiteiten in het regenwoud in Clayoquot Sound, Canada. Op dit moment zet ze zich in als voorzitter van de stichting Jonge Historici en volgt ze de Master Neerlandstiek: Redacteur/Editor aan de Universiteit van Amsterdam.
