Vorig jaar schreef ik een niet al te positieve recensie over ‘Napoleon’ van Ridley Scott. Daarin schreef ik dat je die tijd beter kon steken in het opnieuw kijken van Gladiator, een film die misschien niet historisch verantwoorder maar wel een stuk vermakelijker is. Nu is er 25 jaar later een vervolg op deze klassieker en is de vraag: was dit dan wél de moeite waard?
Een déja vu
In Gladiator II (of zoals in de openingstitels: GLADIIATOR) volgen we Lucius, die onder de aangenomen naam Hanno al sinds zijn jeugd in Noord-Afrika woont. Deze Lucius/Hanno is het neefje van keizer Commodus uit de eerste film. Destijds leek het erop dat hij de nieuwe keizer zou worden, maar nu krijgen we te zien dat zijn moeder hem zo’n beetje tijdens de aftiteling wegstuurde zodat hij niet vermoord zou worden door de één of andere machtswellustige senator. Wat hierop volgt is in grote lijnen hetzelfde plot als in de eerste film. In de allereerste scène wordt in Gladiator-traditie de vrouw van Lucius vermoord, waarna hij gevangen wordt genomen, wraak zweert en een populaire gladiator wordt, terwijl op de achtergrond van alle kanten complotten worden gesmeed om de macht in Rome te grijpen. Ook is er weer een zeer onaangename keizer, maar dit keer krijgen we er zelfs twee In plaats van één, de onnatuurlijk blonde tweeling Geta en Caracalla (die in het echt geen tweeling waren, maar daar kom ik nog op terug).
Er zijn dit keer niet alleen meer enge keizers, ook de gladiatorengevechten zijn flink opgeschaald. In plaats van tijgers en strijdwagens hebben de tegenstanders van Lucius nu neushoorns en computergegenereerde kale bavianen die ijzeren ketens kunnen doorbijten. Het hoogtepunt is wel een nagespeelde zeeslag waarbij haaien in het Colosseum zwemmen. Toch miste ik de wat helderder actiescènes uit het origineel, en die bavianen leken meer op iets uit the Hunger Games. Maar goed, in ieder geval genoeg te zien voor fans van actiefilms, waar ik mezelf onder schaar.
Teveel Romeinen
In mijn recensie over Napoleon schreef ik dat de film teveel wilde vertellen waardoor er geen van de verhaallijnen echt diepgang kregen. Helaas leidt Gladiator II aan hetzelfde probleem: er zijn meer subplots dan bij de vorige, waardoor lang niet alles uit de verf komt. Zoals gezegd wordt Lucius grotendeels gemotiveerd door zijn vermoorde vrouw. Het is aardig dat zijn vrouw ook meevecht in de oorlog en dit keer wat dialoog heeft, maar het is ook een beetje een cliché dat niet per se had gehoeven. Lucius krijgt verder nog genoeg andere redenen om wraak te willen nemen. Deze andere redenen krijgen vervolgens helaas niet zo veel aandacht. Als zijn moeder Lucilla hem herkent en hem komt opzoeken is hij eerst woedend omdat ze hem als kind wegstuurde, bij hun tweede ontmoeting is hij compleet bijgedraaid en bij de derde eindigt de film alweer. Dit had een mooie emotionele verhaallijn kunnen zijn, maar wordt opgeslokt door alle verschillende complotten die tegen de keizers worden gesmeed. Lucius komt zelf ook niet zo goed uit de verf als had gekund; ik had graag meer gezien van zijn leven in Noord-Afrika en van zijn ervaring als soldaat. Dat hij meteen de allerbeste gladiator van Rome is voelt meer als een obligate kopie van de eerste film dan als een organische verhaallijn.
De verhaallijn van Lucius’ meester Macrinus, en voormalige slaaf die steeds hogerop klimt, had bijna een eigen film kunnen zijn maar moet deze film nu eenmaal delen met de hoofdpersoon. Hierdoor is dit subplot soms erg gehaast, en voelt het op het einde een beetje afgeraffeld. Hetzelfde geldt voor generaal Acacius, die Lucius’ stad inneemt, maar ook een goede man blijkt te zijn die liever geen bloed meer wil vergieten.
Romeinse kranten
En hoe zit het met de historische waarde? Om eerlijk te zijn denk ik niet dat iemand Gladiator II kijkt omdat -ie heel graag meer over Romeinse geschiedenis wil weten. Anders dan veel van de films die we hier bespreken, is dit geen waargebeurd verhaal of een film die een onderbelicht stukje geschiedenis onder de aandacht brengt. Beide Gladiators gebruiken het globale decor van het Romeinse keizerrijk om een verhaal over wraak en eer te vertellen, en wat daarbinnen historisch klopt is mooi meegenomen. Geta en Caracalla hebben echt samen geregeerd, het zij niet als tweeling, en mogelijk ook net een tikkeltje minder karikaturaal losgeslagen. Het was inderdaad ook constant een zooitje met opvolgingscrises, staatsgrepen en keizers die steeds na een maand werden vermoord door hun eigen lijfwachten. Lucius heeft ook echt bestaan, maar ging al jong dood. Zo’n grotendeels fictieve hoofdpersoon kan ik vanuit een filmperspectief goed begrijpen, grappiger is het eigenlijk om te letten op kleine details die nergens op slaan. Er is bijvoorbeeld een scène waar een senator een krant zit te lezen, meer dan 1000 jaar voor de drukpers. En generaal Acacius roept na het winnen van een slag “Vae victis!” en fluistert vervolgens dramatisch “Woe to the conquered..”, alsof hij geen zelf Latijn spreekt maar het een quote in een andere taal is die hij herhaalt.
En, was dit de 2,5 uur kijken waard? Het is op zich geen slecht vervolg en er zitten goede stukken in, maar het is helaas niet zo sterk als het origineel. Als historische film kun je het slechter treffen, en voor fans van zwaardgevechten is hij best aan te raden. Ik kan niet wachten op deel 3, waar de zoon van Lucius het opneemt tegen alle zes ongetwijfeld onaangename keizers van het Zeskeizerjaar.
Door Stella van Ginkel
Gladiator II (2024)
Regie door Ridley Scott
Met o.a. Paul Mescal, Connie Nielsen en Denzel Washington
