Recensie | HBO – Beforeigners

Op het eerste gezicht lijkt Beforeigners de zoveelste Noorse detectiveserie. In tegenstelling tot kijkcijferkanonnen als The Bridge en The Killing is deze uit zes afleveringen bestaande serie omlijst met een interessant historisch randje. Via een voor wetenschappers onverklaarbaar wormgat komen steeds groter wordende groepen ‘voortijders’ uit de haven bij Oslo boven water drijven. Het centrale en op recherchewerk gebaseerde plot komt op gang wanneer een meisje van prehistorische afkomst dood aanspoelt op het strand. Politieagenten Lars Haaland en Alfhildr Engingsdottir – een door het wormgat aangekomen schildmaagd uit de elfde eeuw – moeten er vervolgens achter zien te komen of dit een ongeluk was of niet.

Terwijl het politieonderzoek zich voortzet, blijft de manier waarop de prehistorische, middeleeuwse en negentiende-eeuwse drenkelingen hun weg vinden in onze huidige samenleving zich continue op de achtergrond voltrekken. Dit concept – de massa-immigratie uit het verleden en de integratieproblematiek die daarbij komt kijken – maakt Beforeigners vooral het kijken waard.  

Een multitemporele samenleving

De aankomst van jagers en verzamelaars, aanbidders van Odin en pijp rokende heren met hoge hoeden zorgt ervoor dat de hedendaagse Noorse samenleving niet alleen multicultureel maar ook ‘multitemporeel’ is. De serie doet een creatieve en geloofwaardige gok naar het reilen en zeilen van een dergelijke maatschappij. Zo is niet langer het n-woord maar het v-woord taboe, wanneer blijkt dat de Noren van voorheen de benaming ‘Viking’ als denigrerend opvatten en liever ‘van Oudnoorse afkomst’ gebruiken. Kunstwerken gebaseerd op historische gebeurtenissen en artefacten in musea moeten van ‘trigger warnings’ worden voorzien omdat deze de eigen beleving van voortijders onrecht aandoen of door hen als traumatisch kunnen worden ervaren. Het is niet langer de transseksuele maar de transtemporele gemeenschap die voor erkenning vecht, niet interraciale maar intertemporele relaties die met scheve ogen bekeken worden, en niet racisten maar tijdsisten die ‘Noorwegen voor mensen van nu’ willen behouden en voortijders in het nauw brengen.

Tijd en intersectionaliteit

Wellicht hadden de seriemakers als doel voor ogen om middels deze goed gevonden analogieën de draak te steken met ons huidige politiek correcte klimaat. Het gemak waarmee deze correctheid echter wordt doorgetrokken naar de omgang met voortijders en het verleden waar zij vandaan komen, laat op overtuigende en interessante wijze zien dat de verschillen tussen migrant en tijdmigrant in ons Westerse gedachtegoed miniem zijn. Beforeigners maakt duidelijk dat als mensen uit het verleden in onze tijd terecht zouden komen, de kans groot is dat zij net zozeer als ‘anders’ zouden worden gezien. Ook zij zouden het pispaaltje worden van politici wier retoriek is gestoeld op het creëren van wantrouwen en het zaaien van verdeling, en te maken krijgen met discriminatie en uitsluiting. Zo mocht ex-schildmaagd Alfhildr zich eigenlijk niet aanmelden bij de politieacademie en moest zij zich zodoende voordoen als boerin, omdat van oud-krijgers wordt gedacht dat zij te gewelddadig zouden zijn voor het blauwe uniform.

Door de voortijders als buitenlanders neer te zetten plaatst de serie zich in het verlengde van het vaak aangehaalde citaat van Britse auteur L.P. Hartley, die schreef dat het verleden ‘a foreign country’ zou zijn (The Go-Between, 1953). Het tegenwoordig onder genderwetenschappers en feministen geliefde begrip intersectionaliteit – waarin verschillende aspecten van iemands identiteit met elkaar zijn verstrengeld en tot verschillende vormen van discriminatie kunnen leiden – heeft dus niet enkel betrekking op factoren als ras, gender, klasse en religie. Beforeigners laat zien dat ook ‘tijd’ hier onderdeel van uitmaakt. De historische mens blijkt in deze serie ook ‘een ander’ te zijn, is ook het slachtoffer van ‘othering’ en wordt regelmatig als vreemd bestempeld ten opzichte van ons moderne mensen, iets wat ook regelmatig gebeurt in historische literatuur (van zowel populair als academisch kaliber).

Verleden vs. moderniteit

Het is jammer dat de serie, ondanks het leggen van een link tussen discriminatie ten opzichte van hedendaagse migranten en tijdmigranten, de aangespoelde groep voortijders blijft voorstellen als een vreemde eend in de bijt en veelvuldig leunt op het stereotyperen van deze personages. Net als Grote Sof, de gehoornde en woeste Batavier die in Annie M.G. Schmidts Tante Patent het welvarende en beschaafde Nederland van de jaren zestig op stelten komt zetten, lijken ook de voortijders uit Beforeigners vooral hun reis door de tijd te hebben gemaakt om wat leven te komen brengen in onze brave, burgerlijke brouwerij. De aangespoelde voortijders zijn ruw in de omgang en kennen weinig zelfbeheersing. Ze stinken naar rotte vis, leven in harmonie met de natuur, dragen neusbotjes, lijken zich enkel te bekommeren om zwaarden en naakte vrouwen, drinken meters aan clichématige drinkhoorns gevuld met bier, proeven elkaars bloed, eten rauw vlees, en laten gerust een flinke boer of scheet.

Deze clash tussen verleden en moderniteit levert grappige momenten op, maar erg origineel is ze niet. Bovenstaande omschrijvingen lijken dan ook rechtsreeks uit Schmidts jeugdboek uit de jaren zestig afkomstig te zijn. Bovendien doet de serie de poging om discriminatie en ‘othering’ ten opzichte van voortijders aan te kaarten op deze manier enigszins teniet, aangezien de stereotypische en met vooroordelen doorspekte weergave hier enkel aan bijdraagt. Desondanks blijft Beforeigners een detectiveserie zoals alleen de Scandinaviërs deze kunnen maken, en biedt het verhaal op historisch vlak stof die uitnodigt tot nadenken. Met het einde van dit eerste seizoen in het achterhoofd, ligt er ongetwijfeld een tweede in het verschiet. Een seizoen, waar zeker naar uitgekeken mag worden.

Door Charlotte van Bergen.


Anne Bjørnstad en Eilif Skodvin: Beforeigners (2020)
Met o.a. Nicolai Cleve Broch en Krita Kosonen
Nu te zien op HBO


Charlotte van Bergen (1994) heeft geschiedenis gestudeerd aan de Radboud Universiteit en een opleiding jeugdliteratuur gevolgd aan de Universiteit van Tilburg. Binnen deze studies heeft zij zich gespecialiseerd in gendergeschiedenis, familie- en pedagogische geschiedenis en bovenal onderzoek gedaan naar oude kinderboeken en hun functie als cultuurhistorisch bronmateriaal. Ze heeft haar afstudeerscripties geschreven over de invloed van de tweede feministische golf op genderstereotypering in kinderboeken, en de rol en representatie van vaders in kinderboeken van 1950 tot nu. Ze speelt graag ietwat gewelddadige videogames (shout-out naar alle andere trouwe Witcher III fans), en zou in de toekomst graag dieper op de geschiedenis van het Nederlands vaderschap in willen gaan.

Berichten gemaakt 1231

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven