Recensie: Matthias van Rossum, Werkers van de Wereld

 

 

 

 

Nieuwe kijk op een gevestigd wereldbeeld

Ruzie in het kombuis, een Duitse kok, Portugese scheldwoorden, een Bengaalse matroos en een steekpartij. Met deze ingrediënten opent Matthias van Rossum zijn proefschrift over globalisering, arbeid en interculturele ontmoetingen tussen Aziatische en Europese zeelieden in dienst van de VOC. De Bengaalse matroos Anthonij Corea en de Duitse kok Paul Swaan hebben aan boord van het schip Cats een heftige ruzie over een klein klusje in de keuken. De gemoederen lopen zo hoog op dat Paul zijn collega neersteekt.

Men zou denken dat deze ruzie is ontstaan door de scheve verhoudingen tussen Europese en niet-Europese zeelieden. Dit vastgeroeste wereldbeeld wat wij hebben, is nu juist wat Van Rossum probeert te weerleggen in zijn proefschrift. Het conflict tussen Anthonij en Paul blijkt namelijk helemaal niets te maken te hebben met scheve verhoudingen of raciale verschillen tussen Europeanen en Aziaten.

Het boek richt zich op de geschiedenis van de VOC. Men zou kunnen denken ‘nee, alweer een onderzoek naar de VOC?’ Er is immers al erg veel gepubliceerd  over dit onderwerp en vernieuwend zijn lijkt een hele uitdaging. Dit boek maakt korte metten met deze sceptische reactie.

Matthias van Rossum geeft met zijn onderzoek een geheel nieuwe dimensie aan de geschiedenis van de Compagnie. Hij laat met zijn werk een frisse wind waaien door een onderzoeksveld dat al helemaal binnenstebuiten gekeerd leek. Hij bekijkt de verhoudingen tussen Europese en Aziatische zeelieden, maar doet dit niet vanuit een geijkt Europees wereldbeeld, maar juist vanuit het onderbelichtte oogpunt van de Aziaten.

Op verhalende wijze neemt hij de lezer mee op een ontdekkingstocht door de archieven van de VOC. Aan de hand van persoonlijke verhalen en terugkomende personages verwerkt deze jonge historicus zijn grote verhaallijnen in kleine persoonlijke verhalen van zeelieden uit de zeventiende eeuw. De interessante details en aansprekende anekdotes geven dit onderzoek bijna het karakter van een roman. De prettige schrijfstijl van deze auteur draagt ertoe bij dat dit boek lekker weg leest, en dat je door de eerste paar hoofdstukken heen vliegt. Na deze eerste paar hoofdstukken wordt het soms wel een beetje veel van hetzelfde en kunnen de vele (hoewel smeuïge) details hinderlijk worden. De steeds terugkerende salarisindicaties of de samenstelling van de bemanning per schip zijn bijvoorbeeld wel belangrijk voor het argument dat Van Rossum wilt maken, maar houden het verhaal een beetje op. Maar zoals al gezegd kan men de details smeuïg noemen: wie wist er bijvoorbeeld dat jonge Europese zeelieden vaak als schandknaapje dienden voor de oudere Aziatische opvarenden?

Het vernieuwende aspect aan dit onderzoek is dat Van Rossum inzoomt op de intra-Aziatische vaart van de VOC, in plaats van de alom bekende intercontinentale handelsreizen. Door een hele andere kant van de VOC geschiedenis te belichten komt hij tot inzichten die de lezer zullen verbazen. Hij toont bijvoorbeeld aan dat de Aziaten in dienst van de VOC vaak een veel betere onderhandelingspositie hadden dan de Europese zeelieden. Dat zou je in eerste instantie toch niet verwachten.

Het boek zit vol met dit soort ‘verrassingen’. Van Rossum laat zien dat grondig onderzoek in archieven kan leiden tot nieuwe inzichten en dat tussen die bergen papier mooie verhalen verborgen liggen. Dit boek geeft de lezer het idee dat iets unieks in handen te hebben. Als lezer krijg je de kans om de geschiedenis te bekijken door de ogen van een onderzoeker die je een vernieuwende blik gunt op een gevestigd wereldbeeld.

Pasfoto JacquelineJacqueline Reeuwijk (1988) is momenteel bezig met een Master Geschiedenis aan de Universiteit Leiden (specialisatie Political Culture and National Identities). Zij richt zich vooral op de ontwikkeling van de Britse nationale identiteit in de negentiende eeuw, maar deed in haar Bachelor  scriptie ook onderzoek naar nationalisme tijdens grote sportevenementen. Naast studeren sport zij fanatiek en is zij zeker drie keer per week terug te vinden op de squashbaan. 

 

 

Berichten gemaakt 1256

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven