Recensie: The Monuments Men

The Monuments Men is een spannende en komische film over een groep geallieerde militairen die door de nazi’s gestolen kunst opspoorde en teruggaf aan de rechtmatige eigenaren. Volgens de film bestonden de ‘monuments men’ voornamelijk uit een klein clubje oude heren die hun carrière in de kunsten gemaakt hadden. Conservatoren, curatoren, kunsthistorici en architecten trokken naar het door oorlog geteisterde Europa met als doel de overblijfselen van eeuwen Europese beschaving te beschermen.

De cast bestaat uit acteurs op leeftijd. Naast het duo George Clooney en Matt Damon, die samen meerdere films hebben gemaakt (de Ocean’s serie), spelen Bill Murray, John Goodman, Hugh Bonneville en Bob Balaban de leidende (fictieve) rollen. Clooney, in de rol van het personage Frank Stokes (de film blijft vaag over wie Stokes is, maar belangrijk is hij wel, gezien hij bij de president zijn verhaal kan doen) mobiliseert na presidentiële goedkeuring zijn vrienden en collega’s uit de kunstwereld om naar Europa af te reizen. Na een training in Engeland belanden de heren in Frankrijk waar hun taak werkelijk begint. De groep verdeelt zich over verschillende Europese steden om de kunst aldaar te beschermen of te ontdekken waar de nazi’s de kunst naar toe brachten.

De film is voornamelijk vermakelijk. De spanning in de film wordt versterkt door het verhaal van de zoektocht naar de Europese kunstschatten voor te stellen als een race tegen de klok. De eigen troepen interesseren zich meer in het behoud van levens dan het behoud van artistieke prestaties, de nazi’s vernietigen de kunststukken en de Sovjets staan klaar om deze mee terug te nemen naar het vaderland als compensatie voor de geleden verliezen. Deze spanning is gemakkelijk te verteren door de luchtigheid waarmee het verhaal verteld wordt. Hoewel de film bij tijden komisch is, gaat Clooney ook niet de donkere kant van het verhaal uit de weg. Op subtiele wijze verwijst de film ook naar de (kunst)roof op de Joden. Zo ontdekken de ”monuments men’ tonnen vol gouden korrels die vullingen blijken te zijn en bezoekt één van hen een depot waar complete inboedels van weggevoerde Joden staan opgestapeld.

In werkelijkheid richtte de ‘monuments men’ – die tijdens de oorlog deel waren van het Monuments, Fine Arts and Archives Program (MFAA), opgericht in 1943 zich ook voor een groot deel op het voorkomen van (oorlogs)schade aan cultureel belangrijke gebouwen en noodrestauraties en conservering van kunst. De film reduceert de groep MFAA-militairen tot zeven heren op leeftijd. Hoewel de MFAA tijdens de oorlog bestond uit een groep van vierhonderd man, krijgt de kijker van The Monuments Men het idee dat het gezelschap bestond uit een clubje vrienden op survival in Europa. Dat de filmmakers omwille van het plot en de film het verhaal versimpeld hebben, moge duidelijk zijn.

Ook wordt in de film gebruik gemaakt van stereotyperingen ten behoeve van de spanning en de komische elementen. Zo speelt John Goodman de gezellige forse, maar ook naïeve Walter Garfield die niet door heeft dat tijdens zijn militaire training met scherp geschoten wordt. Het personage van Bob Balaban, Preston Savitz, is een kleine maar intellectueel figuur, die eigenlijk met zeer grote tegenzin aan dit avontuur begint. Toch doet hij een van de belangrijkste ontdekkingen in de film en komt hij samen met zijn tegenspeler Bill Murray als Richard Campbell in grappige situaties terecht. Daarnaast worden naast de nazi’s ook de Sovjets negatief afgeschilderd. Niet alleen de nazi’s stelen kunst, maar ook de Russen waren op dat vlak geen haar beter, zo lijkt de film de kijker te willen vertellen. Vooral een scène waarin de geallieerden haastig de met kunst gevulde zoutmijn in Altaussee (Oostenrijk) leeghalen omdat de Sovjets er aankomen, lijkt als voornaamste doel het opbouwen van de spanning te hebben. Het stereotype beeld van de Sovjet blijkt maar weer eens diep ingesleten te zijn.

Een op geschiedenis gebaseerde film zal altijd moeten balanceren tussen ‘het recht doen aan de werkelijkheid’ en ‘verhaaltechnische aspecten’. Ondanks de versimpeling van de werkelijkheid komt het oorspronkelijke verhaal wel goed over. The Monuments Men is misschien wel een luchtige, grappige en spannende film, maar daarnaast bedoeld als monument voor de ‘monuments men’. Dit wordt des te meer bevestigd door Clooney’s uitspraak in The Telegraph waarin hij aangaf een ‘epic’ te willen maken. Ja, het is waard om voor kunst te sterven, want zonder sporen van de uitgewiste generaties deze uiteindelijk vergeten worden.

Pim den DekkerPim den Dekker (1988) volgt de onderzoeksmaster geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich bezig met biografieën, egodocumenten en Nederlandse culturele geschiedenis in de negentiende eeuw. Hiervoor studeerde hij aan de Rijksuniversiteit Groningen geschiedenis en wijsbegeerte. 

Berichten gemaakt 1256

Eén gedachte over “Recensie: The Monuments Men

Reacties zijn gesloten.

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven