Recensie: Remco Breuker – De B.V. Noord-Korea

Remco Breuker, De B.V. Noord-Korea: een kernmacht in de marge.
Uitgeverij Prometheus, Amsterdam, 2018.
ISBN: 9789044637311
€21,99

 

 

‘Het Heilige Roomse Rijk is niet heilig, niet Rooms, en geen rijk.’

Deze veel geciteerde uitspraak van Voltaire schiet direct te binnen bij het lezen van de achterflap van De B.V. Noord-Korea: een Kernmacht in de marge, het nieuwe boek van de Nederlandse Koreanist Remco Breuker. Op de achterkant is namelijk het volgende te lezen: ‘De Democratische Volksrepubliek van Korea is niet democratisch, het volk heeft er niets te zeggen, het is geen republiek en het omvat slechts de helft van Korea.’

Gezichtsbedrog

Tot zover betreedt het boek geen nieuw grondgebied: iedereen die niet onder een steen heeft geleefd, is zich immers bewust van het feit dat Noord-Korea een totalitaire staat is onder de absolute heerschappij van Kim Jong-un, en van diens vader en grootvader voor hem. Een staat, waar de massa’s monddood worden gemaakt door de alom aanwezige ideologie, de kampen en de honger, en waar het geringe budget van de staat uitgegeven wordt aan een machtig leger met relatief nieuwe nucleaire wapens. Sommigen zijn wellicht onder de indruk van de militaire parades en de perfect gechoreografeerde massaspelen; slechts een enkeling gelooft daadwerkelijk in de rol die Noord-Korea zichzelf toekent, als een revolutionair bastion dat zich verdedigt tegen het Amerikaanse imperialisme.

Tijdens het lezen van Breukers boek realiseert de lezer zich echter dat het gezichtsbedrog veel verder strekt dan de naam van het land. Ook het beeld dat men in het westen van Noord-Korea heeft, is behoorlijk misleidend. Dit boek – dat niet zozeer de geschiedenis van Noord-Korea vertelt, maar eerder de huidige realiteit van Noord-Korea wenst te laten zien – heeft als doel om te laten zien dat men, wat Noord-Korea betreft, verder moet kijken dan de overduidelijke tegenstellingen.

Vier Noord-Koreas

Al vrij snel adresseert Breuker het moeilijkste aspect van het schrijven over Noord-Korea: als onderzoeker kun je er niet zomaar naar toe. Daardoor wordt het moeilijk om het ‘eerste Noord-Korea’ te betreden: het Noord-Korea zoals het door Noord-Koreanen wordt ervaren.

De Noord-Koreaanse overheid organiseert weliswaar peperdure rondreisjes, maar deze bieden een geconstrueerd beeld van hoe de Noord-Koreaanse elite het land wil doen overkomen. Niet hoe het daadwerkelijk is. Deze gekunstelde wereld van mythische leidersfiguren en heldhaftig verzet wordt door Breuker het ‘tweede Noord-Korea’ genoemd: het ideale Noord-Korea van de propagandamachine. Wat ons rest is het ‘derde Noord-Korea’: het beeld dat we in het westen hebben van het land als een stalinistische dictatuur met oppermachtige leiders en monddode, willoze slaven dat compleet geïsoleerd is en waar niets over bekend is.

Of toch niet? Vernieuwend, doch ogenschijnlijk voor de hand liggend, is de suggestie van Breuker om te kijken naar het ‘vierde Noord-Korea’: dat van de naar het buitenland gevluchte Noord-Koreanen, die inmiddels over de hele wereld verspreid zijn. Daaronder is een groot aantal hoge voormalige functionarissen van het Noord-Koreaanse regime, die behoorlijk wat te vertellen hebben. Daarmee rekent Breuker af met de eerste mythe: het is onzin dat er over de interne werkingen van Noord-Korea weinig bekend zou zijn.

De eeuwige zoektocht

Wanneer men afrekent met de idee dat kennis over Noord-Korea ontoegankelijk is, kan men tot een stortvloed aan realisaties komen, zo meent Breuker. In een van zijn hoofdstukken gaat hij bijvoorbeeld in op de mythe van de almacht van de Kim-dynastie: de Kims hebben weliswaar veel te zeggen, maar Kim Jong-un moet de macht delen met verscheidene overheidsorganen, die eigenlijk de ware macht achter de troon zijn.

Het onthullendst zijn waarschijnlijk de hoofdstukken over de activiteiten van Noord-Korea in het buitenland. Zo gaat Breuker in op de wijdverbreide handel in Noord-Koreaanse arbeid aan bedrijven in Azië, Afrika en ook Europa. Zo worden er, aldus Breuker, in Polen NAVO-schepen gebouwd door Noord-Koreaanse lassers.

De al dan niet vrijwillige verhuur van arbeidskrachten – vaak mensenhandel – is weliswaar van levensbelang voor Noord-Korea, maar nog belangrijker is hun zoektocht naar erkenning, zelfs als dat ten koste gaat van hun economische banden met het buitenland. Zo werden de banden met het vriendelijke Myanmar in 1983 op de proef gesteld door een Noord-Koreaanse bomaanslag op de Zuid-Koreaanse president in Rangoon. Deze aanslag was opgezet door Kim Jong-il – toen al de macht achter de troon van zijn vader Kim Il-sung – met als doel om een hereniging van de Koreas te initiëren.

Ook het nucleaire programma is te bezien in het licht van de Noord-Koreaanse zoektocht naar erkenning: met deze wapens wordt immers de veiligheid van Noord-Korea gegarandeerd, omdat niemand een kernmacht aan durft te vallen. Trumps toenaderingen tot Kim Jong-un ziet Breuker dan ook als een teken van het succes van de Noord-Koreaanse buitenlandse politiek: een grimmig voorteken overigens, aangezien de mensenrechtenschendingen in Noord-Korea ongestraft door kunnen gaan.

Een belangrijk boek

De B.V. Noord-Korea is een absolute eyeopener. Hoewel het geen geschiedkundig werk is, wordt de essentie van de Noord-Koreaanse staat, inclusief haar verleden, in een completere context geplaatst. Breuker weet, zeer overtuigend en door middel van een brede variëteit aan bronnen, het beeld te schetsen van Noord-Korea als een hyperkapitalistisch land, waarin arbeid in dienst staat van een overheid. Die overheid functioneert als een absolutistische firma: Noord-Koreaanse ambassades dienen als veredelde handelsposten, die liever lucratieve deals sluiten dan diplomatie te bedrijven. Stilistisch zijn er her en der wat slordigheden. Zo valt Breuker soms in herhaling en snijdt hij bepaalde onderwerpen te vaak aan waar dit niet altijd even relevant is. Desondanks is De B.V. Noord-Korea een aanrader voor eenieder die in Noord-Korea is geïnteresseerd en er meer over wenst te weten.

Door Tim de Wit.

Tim de Wit is een aan de Vrije Universiteit afgestudeerd historicus met een specialisme op het gebied van negentiende-eeuwse Amerikaanse geschiedenis. Daarnaast is hij redacteur geweest bij Skript Historisch Tijdschrift en verzorgt hij rondleidingen op slagvelden uit de Eerste Wereldoorlog. Momenteel is hij werkzaam aan de Vrije Universiteit, waar hij ook heeft gedoceerd.

Berichten gemaakt 1231

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven