Netflix kent genoeg oorlogsdrama’s van formaat. Recentelijk won Im Westen nichts Neues (All Quiet on the Western Front) bijvoorbeeld nog grootschalig op de BAFTA’s en de Oscars. Dit soort oorlogsdrama’s volgen vooral de mannen die naar het front werden gestuurd, waarbij het leven dat zij thuis achterlieten vaak onderbelicht blijft. Les combattantes (of Women at War, zoals de serie op Netflix is gaan heten) wil juist dít perspectief in beeld brengen.
Le Bazar de la Charité
Regisseur Alexandre Laurent regisseerde eerder Le Bazar de la Charité (op Netflix verschenen als The Bonfire of Destiny). Een groot aantal van de acteurs uit deze serie is opnieuw gecast in Les combattantes. Wederom zijnhoofdrollen weggelegd voor Camille Lou, Audrey Fleurot en Julie de Bona. Actrice Sofia Essaïdi maakt het rijtje van ‘combattantes’ af. Net als in Le Bazar de la Charité bevat ook Les combattantes veel shockerende momenten, plotwendingen en close-ups van gruwelijke beelden. Les combattantes zoomt bijvoorbeeld in op gewonde soldaten, maar bespreekt net zo goed seksueel misbruik in de katholieke kerk. Kijkers van Le Bazar de la Charité zullen in Les combattantes in ieder geval veel motieven en gezichten herkennen.
Vier verhaallijnen
De serie volgt vier (fictieve) vrouwen die op verschillende manieren de Eerste Wereldoorlog meemaken. Er is hierbij gekozen voor een breed scala aan perspectieven, waardoor elke vrouw een andere invalshoek op de oorlog biedt. De kijker volgt sekswerker Marguerite de Lancastel in de zoektocht naar haar zoon, zuster Agnès die in het klooster gewonde soldaten verzorgt, Caroline Dewitt die de fabriek van haar man moet overnemen en Suzanne Faure die op de vlucht is. Deze vrouwen komen dus uit verschillende sociale milieus en streven allen een ander doel na. Waar oorlogsdrama’s zich vaak richtten op de overlevingsdrang van soldaten aan het front, biedt deze serie meerdere nieuwe perspectieven.
De serie blinkt dan ook uit wanneer het een doorsnee dag in 1914 toont. In het klooster klinkt er een bel wanneer een nieuwe golf aan oorlogsslachtoffers van het front komt. Er is geen ruimte om hen allemaal een bed te geven, en het personeel is nog moe van de vorige golf. Bijna routinematig worden soldaten vanuit de ambulance richting het klooster vervoerd. Voor de personages is deze gang van zaken dus genormaliseerd. Paradoxaal genoeg maken juist dit soort momenten duidelijk hoe gruwelijk deze oorlog was; de serie laat zien dat het abnormale in oorlogstijd normaal is geworden. Het is dan ook jammer dat het dramatische gehalte van Les Combattantes in latere afleveringen wordt opgeschroefd. Er komen steeds meer verschrikkelijke gebeurtenissen aan bod, die nog eens extra tragisch in beeld worden gebracht. Dat heeft de serie helemaal niet nodig.
Feminisme
Het feministische karakter van Les combattantes wordt niet onder stoelen of banken gestoken. Het personage van Marguerite is hier een goed voorbeeld van. In haar functie als sekswerker heeft zij nog altijd een grote handelingsvaardigheid, waarbij zij haar eigen doelen en ideeën nastreeft. Ze is ervaren in haar vakgebied en weet precies hoe ze veel inkomsten kan genereren. Ze schaamt zich niet voor haar werk, maar lijkt hier eerder ambivalent over. Sekswerk is voor haar een noodzakelijk kwaad, om zo inkomsten te generen en tegelijkertijd achter de locatie van haar zoon te komen. Hoewel al snel blijkt dat de uitbater van het bordeel niet deugt en hij Marguerite regelmatig voor het blok zet, lijkt zij nog altijd de overhand over hem te hebben. Het is verfrissend om dit perspectief in een (historische) serie te zien.
Ondanks het oog voor het perspectief van vrouwen, is Les combattantes alsnog in een aantal valkuilen gestapt. Zo heeft bijna elke hoofdpersoon een mannelijke love interest, ook als dit geen effect heeft op het verdere plot. Hierdoor lijkt alsof deze vrouwen tóch nog een man aan hun zijde nodig hebben. Daarnaast is dit nog altijd een verhaal dat weinig divers is. Hoewel twee vrouwelijke hoofdpersonen een romantische zoen delen, wordt een mogelijk LHBTI-plot door hen meteen na aanvang afgekapt. Het lijkt wel alsof de makers hier een groter verhaal bij wilden maken, maar achteraf besloten om het bij dit ene moment te laten. Als Les combattantes een serie wil zijn die het lot van een grote groep vrouwen in de Eerste Wereldoorlog duidt, dan zou het de makers hebben gesierd om ook dit soort thema’s naar voren te laten komen.
Nieuw perspectief
Les combattantes is erin geslaagd om (de hulp van) vrouwen ten tijde van de Eerste Wereldoorlog zichtbaar te maken. De serie is zeker niet perfect; de dramatische elementen nemen soms de overhand, terwijl de diversiteit juist meer naar de voorgrond had mogen treden. Desondanks weet Les combattantes goed in beeld te brengen dat de Eerste Wereldoorlog zich niet alleen op het front afspeelde.
Door Inge Kleefman.
Les Combattantes/Women at War (2022) is te zien op Netflix
Ontwikkeld door Cécile Lorne, geregisseerd door Alexandre Laurent
Met o.a. Audrey Fleurot, Julie de Bona, Camille Lou en Sofia Essaïdi
Inge Kleefman (1999) behaalde haar bachelor Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en volgde daarna de masteropleiding Geschiedenis (specialisatie Geschiedenis en Actualiteit) aan de Radboud Universiteit.