Vluchten: een eeuwenoud verschijnsel, nieuwe uitdaging

Deze column werd op 29 mei 2019 uitgesproken tijdens ‘Vluchtelingen – Historisch Café’ in Regionaal Archief Tilburg, georganiseerd door Jong KNHG en Jonge Historici – mede mogelijk gemaakt door het Hendrik Muller Fonds, GO Fonds, Regionaal Archief Tilburg en Kraftbier.

Migratie is inherent aan de mensheid. Zolang we bestaan, migreren en vluchten we voor natuur, schaarste, oorlog, armoede of onderdrukking.

Bureaucratie, asielprocedures, AZC’s, DUO leningen, tijdelijke verblijfsvergunningen en uitkeringen, zijn echter niet eeuwenoud. Tegenwoordig ben je niet simpelweg een vluchteling: je bent of asielzoeker, statushouder, vergunninghouder, referent, nareiziger, gezinsmigrant, arbeidsmigrant of uitgeprocedeerde. En zo bestaan er nog talloze statussen. Ondanks dat migratie een eeuwenoud verschijnsel is, is vluchten complexer geworden. Zo ook de integratie.

Elk tijdperk en iedere migratiegolf en cultuur brengt zijn eigen nieuwe uitdagingen met zich mee. De huidige uitdagingen komen voort uit enerzijds ons onvermogen om te bevatten wat een persoon  meemaakt in oorlog of dictatoriaal regime. Anderzijds de groeiende onmogelijkheid om culturele verschillen volledig te overbruggen.

Culturele kaders

De Europese Unie voorkomt dat wij oorlog kennen. Bureaucratie voorkomt dat wij corruptie kennen. De macht van de wet zorgt ervoor dat wij geen dictatuur kennen. We kunnen onbevreesd onze mening uiten en koning Willem Alexander openlijk Prins Pils noemen.

De huidige complexiteit van de Westerse samenleving voedt het onvermogen van de autochtoon om te beseffen wat vluchtelingen meemaken in oorlog of dictatuur en compliceert de wederkerige integratie.  Voor zowel de vluchteling als autochtoon wordt het overbruggen van culturele verschillen bemoeilijkt.

Een Syriër staat met autopech op de vluchtstrook. Geen enkele passerende auto stopt om hem te helpen. Hij denkt: ‘Waarom stopt er geen één auto? Waarom helpt niemand? In Syrië waren er allang mensen gestopt, daar helpen we elkaar tenminste.’
Mensen in de passerende auto’s zien een auto op de vluchtstrook staan. Ze denken: ‘Die zal de Wegenwacht al wel gebeld hebben. Ze zullen waarschijnlijk al onderweg zijn dus stoppen heeft geen zin.’

De manier waarop wij onze samenleving inrichten, met voorzieningen zoals een wegenwacht die altijd binnen no-time ter plekke is, heeft effect op onze culturele omgangsvormen en sociale normen en waarden. De samenlevingen waar mensen van en naartoe vluchten kunnen drastisch verschillen. Het is een uitdaging om de andere persoon volledig te begrijpen wanneer deze culturele kaders zo verschillend zijn.

Tilburg

In Tilburg vangen we relatief gezien de meeste alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV) op van Nederland. AMV’ers zijn de kwetsbaarste vluchtelingen, namelijk kinderen onder de achttien die zonder ouders zijn gevlucht. Momenteel hebben we hier in Tilburg veel Eritreeërs die veelal uit het platteland komen. Ze zijn soms zelfs analfabeet in eigen taal (Tygrinya) en hebben meestal geen scholing genoten. Wanneer dit wel het geval is, is dit heel ander onderwijs dan we hier in Nederland hebben. Wat de docent zegt is de waarheid en daar ga je niet tegenin. Als deze kinderen aankomen in Nederland en een vaak gruwelijke reis door Afrika achter de rug hebben, zijn ze na drie dagen leerplichtig. Dit betekent dat ze naar school moeten en we daar verwachten dat ze vragen stellen als ze het niet begrijpen, verschillende bronnen raadplegen en kritisch nadenken.

Hierbij beseffen we niet wat onze, op regels gebaseerde samenleving, allemaal wel niet van de AMV’er verwacht en vraagt.

Vaak vragen deze AMV’ers ook gezinshereniging aan. Als deze nomadische gezinnen, regelmatig analfabeet in eigen taal, vanuit het platteland van Eritrea worden overgevlogen naar Nederland, worden ze via een azc binnen een paar dagen of weken gehuisvest bij hun kind. Ze tekenen hun huurcontract en wonen in hun eigen flat in Noord. Ze brouwen koffie op een open vuur binnen, op de grond. Sommigen zitten opgesloten in hun eigen flat omdat ze niet begrijpen hoe de knip op de voordeur werkt.

Maar, na inschrijving in de gemeente zijn ze inburgeringsplichtig en verwachten we dat ze, ondanks hun analfabetisme, hun eigen inburgeringsschool uitkiezen en doorhebben dat de scholen die ‘gratis’ iPads aanbieden niet te vertrouwen zijn. Als ze als gevolg van slechte inburgeringslessen hun inburgeringsexamen niet halen, wordt de DUO lening van 10.000 euro omgezet in een lening waardoor veel vluchtelingen in de financiële problemen komen.

Het laat zien dat zowel voor de vluchtelingen als de autochtonen het integratieproces een uitdaging is. De logica die de wetten en regels voor Westerlingen hebben, ontbreekt voor de mensen die niet in een Westerse samenleving zijn opgegroeid.  We maken deze wetten en regels voor vluchtelingen vanuit een Westers discours, wat regelmatig juist het integratieproces hindert.

Elkaar begrijpen

Dus ja, migreren en vluchten is van alle tijden en inherent aan de mensheid. Toch, is het verschil in complexiteit tussen de huidige werelden zelden zo groot geweest; en door de globalisering zelden zo zichtbaar geweest.

Een nieuw migratietijdperk met zijn eigen nieuwe uitdaging.

Dus, laten we accepteren dat de overgang van de ene naar de andere samenleving een lastig proces is. Laten we met z’n allen ervoor zorgen dat dit proces versoepeld wordt. Laten we buiten onze eigen kaders kijken. Laten we van elkaar leren. Laten we elkaar proberen te begrijpen. Laten we afstand nemen van regels die in de praktijk averechts werken. Laten we kloven overbruggen. Laten we gezamenlijk de nieuwe uitdaging aangaan.

 


Door Iris de Kok.

Iris de Kok is beleidsmedewerker asiel, migratie en integratie bij de Gemeente Tilburg.

Bron afbeelding: Foto demonstratie voor ‘gelijke rechten voor iedereen’ in 2013 in Wenen, Oostenrijk, uit www.mo.be. CC3.0.

Berichten gemaakt 1260

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven